Ο «δικός μου» Παναγιώτης Βακαλόπουλος. Η στενή σχέση του με τους Αλέξανδρο Σβώλο και Ηλία Τσιριμώκο- Η μελοποίηση του ύμνου του ΕΡΜΗ Αμυνταίου…

(Γράφει ο Ηλίας Χασιώτης στο ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ που κυκλοφορεί)…

  Σε ηλικία 92 ετών, απεβίωσε στην Θεσσαλονίκη ο Αμυνταιώτης Παναγιώτης Βακαλόπουλος.

Οικογενειακή προέλευση:

  Οι Βακαλόπουλοι είναι γνωστοί στον Ελλαδικό χώρο, ως επιτυχημένοι επιχειρηματίες και στο χώρο των γραμμάτων, όπου ανεδείχθησαν ως εξέχοντες Πανεπιστημιακοί δάσκαλοι. Οι περισσότεροι έλκουν τη καταγωγή τους από την Ανατολική Θράκη. Το 1914 – 15 με την έκρηξη του Α’ Παγκοσμίου πολέμου, οι Γερμανοί θεώρησαν ότι Έλληνες και Αρμένιοι, είχαν συγκεντρώσει στα χέρια τους το εμπόριο και τη βιομηχανία της υπανάπτυκτης Τουρκίας και ήταν σοβαρό εμπόδιο για την οικονομική τους διείσδυση στην Μικρά Ασία.

  Γενικός επιθεωρητής του Οθωμανικού στρατού τοποθετήθηκε ο Γερμανός στρατηγός Λήμαν Φον Σάντερς, ο οποίος και υλοποίησε τα σχέδια γενοκτονίας Ελλήνων, 353.000 Ποντίων, 1.500.000 Αρμενίων και ξεχωριστά, Ελλήνων της Μικράς Ασίας.

Ο πατέρας Σταύρος Βακαλόπουλος:

  Δάσκαλος, μορφωμένος, κάτοχος της Αγγλικής και Γερμανικής γλώσσας, από το Κερμένι, μαζί με την σύζυγό του Κυριακή, από την Τυρολόη της Ανατολικής Θράκης, το 1914 μόλις οι Τούρκοι άρχισαν τις διώξεις, ήρθε στο Αμύνταιο και αμέσως τοποθετήθηκε Γραμματέας στο Δήμο Αμυνταίου, από τον ευπατρίδη Δήμαρχο Γρηγόριο Νικολαΐδη, θέση που κατείχε ως το 1957.

  Σημειωτέον, ότι τότε το Αμύνταιο ήταν το σπουδαιότερο διαμετακομιστικό κέντρο ολόκληρης της Δυτ. Μακεδονίας (η Φλώρινας συνδέθηκε με τον σιδηρόδρομο το 1932 και η Κοζάνη το 1952).

  Κατά συνέπεια, ο Σταύρος Βακαλόπουλος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση πολλών ιστορικών γεγονότων της περιόδου αυτής. Μάλιστα, θα ήταν μέγιστη ιστορική παράλειψη, να μην αναφέρουμε το παρακάτω γεγονός…

  Στις 27 Μαρτίου 1944, στο χωριό Αετός, από χειροβομβίδα που έριξε ο Αμυνταιώτης Βαγγέλης Τζήκας, σκοτώθηκε ένας Γερμανός στρατιώτης και τραυματίσθηκε ένας άλλος. Την επομένη, οι Γερμανοί αποφάσισαν την εκτέλεση 16 Αμυνταιωτών!

  Μετά από διαβουλεύσεις και ουσιαστική συμμετοχή του Γερμανομαθούς Σταύρου Βακαλόπουλου, οι Γερμανοί επείσθησαν ότι ο Βαγγέλης Τζήκας ήταν κάτοικος Αγίου Αθανασίου (Τσέγανι) και η απόφαση δεν εκτελέσθηκε. Το τραγικό όμως, είναι ότι εκτελέσθηκαν 16 στον Αετό, όπου είναι σήμερα το μνημείο!

Οικογενειακή κατάσταση:

  Ο Σταύρος Βακαλόπουλος απέκτησε τέσσερις κόρες, την Μαρία, Δομνίκη, Αμαλία και Χριστίνα και τρείς γιούς, τον Τάκη, τον Αντώνη και τον Παναγιώτη.

  Η Αμαλία έχασε τον άντρα της, δάσκαλο Κων/νο Τσώτσιο από την Ιτιά, που ως έφεδρος ανθυπολοχαγός σκοτώθηκε – χάθηκε στα Αλβανικά βουνά, τη νύχτα της 4^ης Φεβρουαρίου 1941.

  Ο Τάκης Βακαλόπουλος, συμμετείχε με τον φοιτητή Πέτρο Κορίνα και οκτώ μαθητές του τότε εξατάξιου Γυμνασίου, στο χτύπημα του Γερμανικού τρένου στην Βεύη στις 21 Μαΐου 1943, όπου σκοτώθηκε ο Γερμανός υποφρούραρχος, Αιμίλιος Μύλλερ.

  Ο Τάκης μαζί με τον Μιχάλη Θεοδωρίδη καταδικάστηκαν, από το Γερμανικό στρατοδικείο Θεσ/νίκης και μεταφέρθηκαν στις φυλακές Στάϊν της Αυστρίας, όπου σκοτώθηκαν.

  Το παραπάνω γεγονός, αποτύπωσαν ο Φρέντυ Γερμανός στην εφημερίδα «Έθνος», στο ντοκιμαντέρ «Κρίνα στο χιόνι» ο διακεκριμένος και στο εξωτερικό σκηνοθέτης Χρήστος Σκούρας, ενώ για τις φυλακές Στάϊν στην πόλη Κρέμς της Αυστρίας, όπου σκοτώθηκαν από τους Γερμανούς 440 Έλληνες πατριώτες, συνέγραψε στο βιβλίο «Απρίλιος 1945 στο Στάϊν», ο Αυστριακός συγγραφέας Ρόμπερτ Στράϊμπελ.

  Εκτός από τον Κώστα και τον Τάκη, ο Σταύρος Βακαλόπουλος με την Κυριακή, θρήνησαν την απώλεια ενός έφηβου εγγονού τους που χάθηκε κατά τον εμφύλιο πόλεμο 1946 – 49, χωρίς να συμμετέχει σε αυτόν.

Παναγιώτης Βακαλόπουλος (αντί βιογραφικού):

  Γεννήθηκε στο Αμύνταιο το 1928. Απεφοίτησε από το νεοσύστατο Γυμνάσιο Αμυνταίου και εν συνεχεία από τη Νομική Σχολή του Α.Π.Θ.

  Από το 1948 -1965 συνεδέθη με φιλία με τους Αλέξανδρο Σβώλο και Ηλία Τσιριμώκο, επιφανείς νομικούς και πολιτικούς.

  Υπήρξε ηγετικό στέλεχος (1953 – 63) της Επιτροπής Ειρήνης, μαζί με τον Αλέκο Αλεξανδρακη και την Άννα Συνοδινού, αλλά παραιτήθηκαν κατόπιν συμφωνίας με στελέχη του ΚΚΕ.

  Εν συνεχεία εγκατέλειψε την πολιτική και ασχολήθηκε με εμπορικές δραστηριότητες (γενικός αντιπρόσωπος για όλη την Ελλάδα, των μεγάλων βιομηχανιών συσκευής μηχανών γραφείου Triumph, Olympic, Mercedes).

  Παντρεύτηκε την Σοφία Κεσκίνη και απέκτησε δύο παιδιά, την Ελεονόρα (δικηγόρο) και Σταύρο (επιχειρηματίας).

Ως προσωπικότητα:

  Ανθρωπισμός (ουμανισμός), αξιοπρέπεια – αυτοσεβασμός και διαρκής αγώνα για την κατάκτηση της γλώσσας, ήταν το τρίπτυχο που χαρακτήριζε την προσωπικότητα του εκλιπόντος ανδρός.

Ανθρωπισμός: Το να κατακτήσεις κέντρο και άξονα των ενδιαφερόντων σου τον άνθρωπο. Ο Παναγιώτης, πίστευε στον άνθρωπο σαν κορυφαίο πλάσμα της δημιουργίας σαν ελεύθερο όν, που είχε δικαίωμα να ζήσει σε συγκροτημένη κοινωνία, με βάση την ελευθερία και το δίκαιο.

Αξιοπρέπεια – αυτοσεβασμός: Σε όλες του τις εκδηλώσεις, πάλευε να είναι αξιοπρεπείς, δηλ. να τον διακρίνει αυτοσεβασμός, σοβαρότητα και εντιμότητα.

Εξαιρετικά μορφωμένος: Πίστευε ότι η γνώση πρέπει να είναι μια συνεχής προσπάθεια, χρήσιμη και όχι επιφανειακή. Βοήθησε αρκετούς για την κατάληψη πανεπιστημιακών θέσεων στο χώρο της Νομικής Επιστήμης, όμως έγινε επιχειρηματίας και η Νομική Επιστήμη έχασε ένα πολύτιμο «διάκονο» της.

  Ο ίδιος, κατά τα έτη 1941 – 1945, διετέλεσε μαζί με τον αγροφύλακα Αμυνταίου Λάζαρο Βασιλειάδη, συνοδός Βρετανών που διέφυγαν την σύλληψη και εκλεγμένο μέλος του συμβουλίου ΕΠΟΝ Νομού Φλώρινας.

Η πολιτική δράση: όταν το 1947 η Δυτική Μακεδονία βυθιζόταν στη δίνη του εμφυλίου πολέμου, ο Σταύρος πήρε την οικογένεια του από το Αμύνταιο και εγκαταστάθηκε στην Θεσ/νίκη. Από το 1948 και μετά, ο Παναγιώτης επέδειξε αξιόλογη και έντονη πολιτική δράση, κυρίως ως στενός και έμπιστος συνεργάτης των διακεκριμένων πολιτικών και νομικών, Αλέξανδρου Σβώλου και Ηλία Τσιριμώκου.

  Διετέλεσε κατά σειρά: Πρόεδρος της Νεολαίας του Σοσιαλιστικού κόμματος το 1953 (ηγεσία Σβώλος – Τσιριμώκος), Πρόεδρος νεολαίας ΔΗΚΕΛ (Σβώλος – Καρτάλης) το 1954, Πρόεδρος Οργανωτικού Βορείου Ελλάδος της Δημοκρατικής Ένωσης από το 1959 – 1964, Πρόεδρος Νομαρχιακής Επιτροπής Θεσ/νίκης Ενώσεως Κέντρου (Γεώργιος Παπανδρέου) 1964 – 1965.

  Η εκτίμηση του Αλέξανδρου Σβώλου προς τον Παναγιώτη εμφαίνεται χαρακτηριστικά στο παρακάτω γεγονός.

  Ο Αλ. Σβώλος, σοσιαλδημοκράτης αγωνιστής, λάτρης του Μακεδονικού Ελληνισμού, ένα χρόνο πριν πεθάνει, εξομολογήθηκε στην Θεσ/νίκη ότι «θα ήθελε κάποτε στον τάφο του να υπάρχει μια χούφτα χώμα της Μακεδονικής Γης του Μέγα Αλέξανδρου και του Παύλου Μελά». Στην κηδεία του (Φεβρουάριος 1956) στο Α’ νεκροταφείο Αθηνών, τελευταίος ομιλητής ήταν ο Παναγιώτης Βακαλόπουλος, ο οποίος μετά την εκφώνηση, έριξε στον τάφο του Σβώλου μια χούφτα χώμα που είχε πάρει από τα κοιμητήρια του Αγ. Νικολάου Αμυνταίου, ναού που κτίσθηκε το 1821!

  Όσον αφορά την εκτίμηση του Ηλία Τσιριμώκου προς το πρόσωπο του Παναγιώτη, το 1965, δεκαπέντε μέρες πριν αναλάβει πρωθυπουργός, συγκάλεσε στην Θεσσαλονίκη «ιδιαίτερη σύσκεψη στελεχών», στην οποία συμμετείχε και ο Παναγιώτης Βακαλόπουλος.

Αλέξανδρος Σβώλος: Γεννήθηκε το 1892 στο Κρόυσοβο της Βορειοδυτικής Μακεδονίας του σημερινού κρατιδίου των Σκοπίων και απεβίωσε στην Αθήνα στις 22/02/1956.

  Διαδέχθηκε το 1929 τον περίφημο Ν. Σαρίπολο στην έδρα του Συνταγματικού Δικαίου στο πανεπιστήμιο Αθηνών και ανεδείχθη ως μορφή στον Ευρωπαϊκό χώρο της Νομικής επιστήμης.

  Στην κατοχή (Απρίλιος 1944 -  Οκτώβριος 1944) διετέλεσε Πρόεδρος (πρωθυπουργός) στην Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), γνωστής ως «κυβέρνησης του βουνού».

  Χρημάτισε Πρόεδρος του Ενιαίου Δημοκρατικού Κόμματος (1953 – 1956). Ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης, τον αποκάλεσε «Μεγάλο φως στο σκοτάδι της Ελλάδας» και ο Πρόεδρος της ΕΡΕ, Παν. Κανελλόπουλος «Δημοκράτη ερωτευμένο με την ελευθερία και τον ανθρωπισμό»!

Ηλίας Τσιριμώκος (1907 – 1968): Πρωθυπουργός της Ελλάδας (Αύγουστος – Σεπτέμβριος 1965). Γεννήθηκε στην Λαμία από οικογένεια πολιτικών, εγγονός του Δημ. Τσιριμώκου και γιός του επίσης πολιτικού Ιωάννη Τσιριμώκου.

  Σπούδασε Νομικά στην Αθήνα και Παρίσι. Τον Οκτώβριου του 1944 ήταν υπουργός Εθνικής Οικονομίας στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Γεώργιου Παπανδρέου.

  Από το 1945 – 1953, ήταν συνιδρυτής με τον Αλ. Σβώλο, του νέου Σοσιαλιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΚ – ΕΛΔ).

  Τον Αύγουστο του 1965 του ανετέθη η πρωθυπουργία, όμως η κυβέρνηση του δεν πήρε ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή και παραιτήθηκε.

Επίλογος: Φίλε Παναγιώτη, ευπατρίδη «παλαιάς κοπής», εμείς θα σε θυμόμαστε πάντα με σεβασμό για το σύστημα εθνικών και ηθικών αξιών που μας μετάγγισες, γιατί έλαμπες σ’ έναν κόσμο γκρίζο!

  Η μορφή σου θα παραμείνει στη σκέψη μας, όπως θα παραμείνει στην καρδιά μας η αγάπη σου για το Αμύνταιο, τον τόπο όπου «βλάστησαν» τα παιδικά σου χρόνια.

  Οι αναμνήσεις της ευτυχίας που έζησαν μαζί σου, η αφοσιωμένη σύζυγος σου Σοφία και τα αξιολάτρευτα τέκνα σου Ελεονόρα και Σταύρος, ας ενεργήσουν σαν τον πανδαμάτορα χρόνο των Αρχαίων Ελλήνων και ας αποτελέσουν θεϊκό βάλσαμο στον χωρισμό, καθώς τώρα οδεύεις στην γειτονιά των αγγέλων…

Η μελοποίηση του ύμνου του ΕΡΜΗ Αμυνταίου…

  Ο αγαπημένος μας ΕΡΜΗΣ, επίσημα ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 1926 και από τότε τροφοδότησε με δεκάδες ποδοσφαιριστές, ομάδες της Α’ Εθνικής κατηγορίας.

  Ο αείμνηστος Παναγιώτης Βακαλόπουλος, διέσωσε, σε συνέντευξη μας στις 9/05/2009 στο σπίτι του στην Καλαμαριά, τον ύμνο του ΕΡΜΗ, αλλά και τον ρυθμό παρμένο από κάποια όπερα του Βέρντι!

«Κάτω στο γήπεδο ο ΕΡΜΗΣ,

παπούτσια βάζει, ρούχα αλλάζει.

Εμπρός παιδάκια του ΕΡΜΗ,

αγώνος ώρα φτάνει,

στον στίβο όλους μας καλεί,

της νίκης το στεφάνι.

Οι εκλεκτοί του Σόροβιτσ

με τ’ αθάνατα κορμιά τους,

επήραν το πρωτάθλημα,

στην περιφέρεια τους». (δις)

 

Ηλίας Χασιώτης

Ιστορικός ερευνητής Δυτικής Μακεδονίας