Το Μακεδονικό Ζήτημα και η Πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων μέσα από τον Βρετανικό Τύπο…

   Την Τετάρτη 4 Ιουνίου στην κατάμεστη Αίθουσα Εκδηλώσεων του Πολεμικού Μουσείου Θεσσαλονίκης έλαβε χώρα η παρουσίαση του βιβλίου του Βαλάντη Αθ. Παπαγεωργίου, «Το Μακεδονικό Ζήτημα και η Πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων μέσα από τον Βρετανικό Τύπο», Εκδόσεις Κυριακίδη - Επιμέλεια Μαρίνα Κάγκα, 2025, σσ. 690. Σχ. 17x24. ISBN: 978-960-599-473-0.

  Για το βιβλίο μίλησαν: Γκιουλέκας Π. Κωνσταντίνος, Υφυπουργός Εσωτερικών (τομέας Μακεδονίας και Θράκης), Καραθανάσης Αθανάσιος, Ομότιμος Καθηγητής Α.Π.Θ.,

Καθηγητής Εκκλ. Ιστορίας Πανεπιστημίου Λευκωσίας Κύπρου, Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Αμορίου κ. Νικηφόρος, Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής των Βλατάδων & Πρόεδρος του Πατερικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών. Την βιβλιοπαρουσίαση συντόνισε ο δημοσιογράφος Βαγγέλης Πλάκας.

   Ο Βαλάντης Παπαγεωργίου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, είναι δικηγόρος, θεολόγος, δημοσιογράφος, κάτοχος μεταπτυχιακού και διδακτορικού διπλώματος από το Α.Π.Θ.   

   Κατάγεται από την πλευρά της μητέρας του από το Ξινό Νερό, το γένος Γραμματικού, εξ ου και ο οικογενειακός μας δεσμός.  

  Ο συγγραφέας αγαπάει τον τόπο μας καθώς έχει πολλές αναμνήσεις από τα δύο χωριά, το Ξινό Νερό και τον Άγιο Παντελεήμονα. Γνωρίζει καλά την ιστορία του Μακεδονικού Ζητήματος και την ιστορική εξέλιξή του, όχι μόνο από τις σελίδες της Νεότερης Ιστορίας, τον Τύπο εκείνης της εποχής, αλλά και από τις μαρτυρίες των προγόνων του, που βίωσαν τον Μακεδονικό Αγώνα και τους Βαλκανικούς Πολέμους.  

  Στο πόνημά του υπάρχουν πολλές αναφορές –μέσα από τον διεθνή τύπο– στα χωριά μας με τις παλιές ονομασίες.

   Το βιβλίο αυτό που αποτελεί τη διδακτορική εργασία του συγγραφέα στο Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου

Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και εκπονήθηκε τα έτη 2019-2023, χωρίζεται σε πέντε Κεφάλαια και ένα Παράρτημα, το οποίο επίσης χωρίζεται σε δύο ενότητες, στα Άρθρα του Βρετανικού Τύπου και στα Δημοσιεύματα της Εφημερίδας «Ἐκκλησιακὴ Ἀλήθεια».  

  Το κυρίως υλικό αυτού του πονήματος, δηλαδή δημοσιεύματα βρετανικών εφημερίδων της περιόδου 1870-1910, συλλέχθηκε κατόπιν πολύμηνης έρευνας σε βιβλιοθήκες του Λονδίνου του Ηνωμένου Βασιλείου, με κύρια την British Library, αλλά και της Βοστώνης των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, με κύρια τη Boston Library.

   Ο Βαλάντης Παπαγεωργίου αφού μελέτησε αναλυτικά τον βρετανικό τύπο, εντόπισε τα άρθρα που έκαναν αναφορά στον Μακεδονικό Αγώνα και παρουσίασε τα σημαντικότερα από αυτά, παρέχοντας, παράλληλα, όλες τις σχετικές πληροφορίες (πρόσωπα, περιοχές, πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές συνθήκες κ.ά.) που βοηθούν στην πληρέστερη κατανόησή τους.  

  Η βασική διαπίστωσή του είναι ότι οι θέσεις του βρετανικού τύπου δεν ήταν ενιαίες και είχαν να κάνουν με την πολιτική τοποθέτηση της κάθε εφημερίδας, την πολιτική της χώρας τους, τις σχέσεις των δημοσιογράφων και ανταποκριτών με τις χώρες της Βαλκανικής χερσονήσου κι άλλους παράγοντες.  

  Σε γενικές γραμμές, πάντως, διαπιστώνει ότι ακολούθησε μια φιλοβουλγαρική πολιτική, αφού, ως επί τω πλείστον, πρόβαλλε και στήριζε τις βουλγαρικές θέσεις και απόψεις. Διαπιστώνει, επίσης, ότι οι βρετανοί δημοσιογράφοι δε διέθεταν μια ολοκληρωμένη γνώση της κατάστασης που επικρατούσε στη Μακεδονία. Αναφέρονταν για παράδειγμα σε χριστιανικούς πληθυσμούς γενικά, χωρίς να διευκρινίζουν εάν ήταν Έλληνες, Βούλγαροι ή Σέρβοι. Δεν πρόβαλλαν, όσο θα όφειλαν, με βάση τις ενέργειες των Βουλγάρων εναντίον του άμαχου ελληνικού πληθυσμού (δολοφονίες, βασανιστήρια, αρπαγές περιουσιών, καταστροφή ολόκληρων κοινοτήτων), με συνέπεια οι Βούλγαροι να εμφανίζονται ως οι αγωνιστές που επιθυμούσαν να απαλλαγούν από την οθωμανική κυριαρχία. Είχαν φτάσει, μάλιστα, στο σημείο, στηριζόμενοι αποκλειστικά στη βουλγαρική προπαγάνδα, να μειώνουν υπερβολικά τον ελληνικό πληθυσμό της Μακεδονίας, και να υποστηρίζουν ότι οι Βούλγαροι αποτελούσαν τη μεγάλη πλειοψηφία των χριστιανών, που αγωνίζονταν για την ελευθερία τους.

   Υπήρχαν και ορισμένοι δημοσιογράφοι που παρουσίαζαν το ζήτημα με αντικειμενικότητα. Είναι, πάντως, γεγονός ότι οι απόψεις του ευρωπαϊκού τύπου, και ιδιαίτερα του βρετανικού, που στρέφονταν κατά του Ελληνισμού, δεν έμειναν αναπάντητες.  

  Ο τύπος στην ελεύθερη Ελλάδα, ο οποίος στήριζε τον αγώνα των Ελλήνων Μακεδονομάχων, παρακολουθούσε τα δημοσιεύματα αυτά και, στο μέτρο του δυνατού, προσπαθούσε να τα αντικρούσει.  

  Τον σημαντικότερο, όμως, ρόλο στον ελληνόφωνο τύπο διαδραμάτισε η Ἐκκλησιαστικὴ Ἀλήθεια, το επίσημο περιοδικό του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Οι συντάκτες του περιοδικού,

το οποίο διάβαζαν οι πρεσβείες των ευρωπαϊκών δυνάμεων στην Κωνσταντινούπολη, αγωνίστηκαν για να προβάλλουν τις ελληνικές θέσεις και να στηλιτεύσουν τις βουλγαρικές βιαιότητες εναντίον των Ελλήνων. Κατέγραφαν τη συμπεριφορά των Βουλγάρων, αναδημοσίευαν άρθρα του ευρωπαϊκού τύπου που έβλεπαν θετικά τον αγώνα των Ελλήνων της Μακεδονίας να αντιμετωπίσουν τη βουλγαρική οργή, ενώ απαντούσαν και αντέκρουαν με στοιχεία τα εχθρικά άρθρα, πολλά εκ των οποίων προέρχονταν από το βρετανικό τύπο.  

  Να σημειωθεί ότι η Ἐκκλησιαστικὴ Ἀλήθεια κυκλοφορούσε σε ένα όχι φιλικό περιβάλλον και έπρεπε να προσέχει πολύ τον τρόπο με τον οποίο θα παρουσίαζε τα ζητήματα αυτά, για να μην αντιμετωπίσει την αντίδραση των Οθωμανών. Παρ’ όλες τις δυσκολίες και τις πιέσεις που δεχόταν, κατόρθωσε, με θάρρος και διπλωματία, να κάνει γνωστές τις ελληνικές απόψεις στην Ευρώπη και να αποδείξει ότι το ποίμνιό του υπέφερε από τις βουλγαρικές θηριωδίες.

   Εν κατακλείδι, πρόκειται για μια αξιόλογη μελέτη η οποία μας παρέχει νέα και πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία, για το πάντα επίκαιρο θέμα του Μακεδονικού Αγώνα και ο σκοπός της είναι να εξαχθούν συμπεράσματα μέσα από σταχυολογημένα άρθρα και ανταποκρίσεις βρετανικών εφημερίδων και πρακτορείων ειδήσεων, αναφορικά με την πολιτική που ακολούθησαν οι Μεγάλες Δυνάμεις της Ευρώπης από τα τέλη του 19ου αιώνα έως και τις αρχές του 20ού αιώνα  σε σχέση με το Μακεδονικό Ζήτημα.

   Την βιβλιοπαρουσίαση τίμησαν με την παρουσία τους μέλη και φίλοι του Συλλόγου «Ο ΑΜΥΝΤΑΣ»· η κ. Αγάπη Αλτίνη, η κ. Άννα Κιόση, ο κ. Γιώργος Κωνσταντινίδης - Πρόεδρος της Φ.Α.Α.Θ, ο κ. Γιάννης Μπότσαρης - Πρόεδρος των Καστοριανών Θεσσαλονίκης και η κ. Ιφιγένεια Παραστατίδου.

 Μαρίνα Κάγκα

 Επιμελήτρια συγγραμμάτων