Σχετικά με την καταγωγή των Αμυνταιωτών από την Μπέγνα… Μικρό ιστορικό - Συναξάρι ονομάτων

(Από το ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ που κυκλοφορεί)…

  Στα προηγούμενα άρθρα που είχαμε δημοσιεύσει και αφορούν στην ιστορία του Αμυνταίου και στην προέλευση των κατοίκων όπως «Οι φυλές του Αμυνταίου κατά των 19^ο αιώνα», «Η πληθυσμιακή διαμόρφωση του Αμυνταίου στο πρώτο μισό

 του 20^ου αιώνα» και «Οι Εβραίοι του Αμυνταίου 1890-1940», είχαν ως σκοπό να σκιαγραφήσουν τη διαδρομή, την εξέλιξη και επέκταση του Αμυνταίου από τα διάφορα γεγονότα της κάθε εποχής όπως, πόλεμοι, οικονομική ανάπτυξη, μεγάλα έργα (χάρη των μεγάλων έργων όπως η σιδηροδρομική γραμμή στο Αμύνταιο εγκαταστάθηκαν Αρμένιοι εργάτες και εργοδηγοί, γεγονός που θα το αναλύσουμε αργότερα) και από τις μετακινήσεις διαφόρων πληθυσμιακών ομάδων στα γεωγραφικά όρια της πόλης του Αμυνταίου.

  Σε συνέχεια της έρευνας κυκλοφορούμε αυτό το άρθρο για την πληθυσμιακή ομάδα που έχει καταγωγή από την Μπέγνα ή αλλιώς Βεγορίτιδα. Αυτή η συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα αποτελούσε  σημαντικό μέρος της πόλης του Αμυνταίου.

  Ο οικισμός της Μπέγνας ή αλλιώς Βεγορίτιδας, για πολλούς αιώνες ήταν χτισμένος στη βόρεια πλευρά της λίμνης Βεγορίτιδας, ανάμεσα στην αρχαία Εγνατία οδό (πιθανό παρακλάδι της) και στους πρόποδες του όρους Βόρας.

  H απόσταση της από το Αμύνταιο είναι 20 χιλιόμετρα μέσω της Κέλλης και 15 μέσω του Αγίου Παντελεήμονα. Βρίσκεται κοντά στην Άρνισσα με κατεύθυνση προς την Φλώρινα, σε μικρή από απόσταση από τον Άγιο Αθανάσιο (Τσέγανη).

  Στοιχεία όπως, ιστορικά τεκμήρια, έγγραφα και φωτογραφίες δεν κατέστη δυνατόν να βρεθούν σε επάρκεια γι’ αυτό και ακολουθήσαμε την οδό των επανειλημμένων προφορικών διασταυρώσεων.

  Η Μπέγνα ήταν ίσως η αρχαία Βεγορίτης (Βοκερία) γι’ αυτό και ο ιστορικός ερευνητής Πλάτων Παπαδάκης την αποκαλεί παλιά Βεγορίτιδα.

Σταδιακά αποδυναμώθηκε από το 1860 με τους περισσότερους κατοίκους της να μεταναστεύουν στο Αμύνταιο, ενώ ελάχιστες οικογένειες έφυγαν προς την Έδεσσα, την Βέροια, την Νάουσα και την Αμερική (1903).

  Οι λόγοι της ερήμωσης ήταν οικονομικοί, καθώς με το πέρας των χρόνων άνοιξαν νέοι δρόμοι που οδηγούσαν σε πόλεις όπως το Αμύνταιο, Μοναστήρι, Έδεσσα και τη Θεσσαλονίκη με αποτέλεσμα ο άλλοτε κεντρικός δρόμος να απαξιωθεί.  Δεν ευσταθεί η άποψη του Θεμιστοκλή Λιάνη περί επιδημίας πανώλης, γιατί ο Απόστολος Βακαλόπουλος απέδειξε ότι η επιδημία αυτή έφτασε ως τη Βεύη και όχι νοτίου αυτής (επιπλέων δημοσίευση Ηλία Χασιώτη).

  Οι κάτοικοι ήταν χριστιανοί ορθόδοξοι και στα όρια του χωριού διατηρούσαν  δύο εκκλησίες. Η κύρια, αφιερωμένη στον Άγιο Σπυρίδωνα (ερείπια υπάρχουν και σήμερα) ενώ η δεύτερη (άγνωστο όνομα)  ήταν βόρεια του χωριού πάνω στο λόφο και φιλοξενούσε τα  κοιμητήρια.

  Άλλα δημόσια κτίρια ήταν το διοικητήριο, το λιμανάκι και το σχολείο. Επίσης το χωριό είχε 3 πλατείες, μια μεγάλη στην είσοδο του, μια κεντρική και μια στο άκρο του χωριού κοντά στο λιμάνι. Τέλος σημαντική πληροφορία μας ενημερώνει ότι το χωριό είχε τουλάχιστον 5 με 6 πανδοχεία και καπηλειά.   

  Το οθωμανικό στοιχείο μέσα στο χωριό ήταν πολύ μικρό 20 με 30 άτομα, είχαν δικό τους Τζαμί και δημόσιο χώρο που οριοθετείται κοντά στο λόφο.

  Η ρυμοτομία του χωριού ήταν ακανόνιστη, καθώς η έλλειψη χώρου ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα.

  Η γεωγραφία της περιοχής χαρακτηρίζεται από πλούσια βλάστηση, υπέροχη θέα, σε θέση υπήνεμο, με γλυκύτατο κλίμα στην απόληξη μιας χαράδρας του βουνού. Ένας κεντρικός δρόμος κατέβαινε από την είσοδο μέχρι το λιμάνι, από εκεί έκανε στροφή προς τα δυτικά και έφτανε μέχρι την εκκλησία όπου ουσιαστικά ήταν και το τέλος του χωριού...

  Με βάση τους χάρτες και τις μαρτυρίες μπορούμε να υποθέσουμε κατά προσέγγιση τον αριθμό των κατοίκων, γιατί δεν βρήκαμε στοιχεία από τα φορολογικά οθωμανικά κατάστιχα. Αυτός ο αριθμός προκύπτει από την γεωγραφική κατανομή των σπιτιών που διακρίνονται στο χώρο. Με τους υπολογισμούς που μας επιτρέπουν οι προφορικές πληροφορίες να κάνουμε, μπορούμε να πούμε ότι τα σπίτια δεν θα ξεπερνούσαν τα 60 με 70 ενώ ο πληθυσμός τους 250 με 300. 

  Όταν οι Μπεγνιώτες εγκαταστάθηκαν στο Αμύνταιο, κατέλαβαν οικόπεδα στη βορειοανατολική πλευρά της πόλης, από τα όρια του 2^ου Δημοτικού σχολείου μέχρι το παλιό σχολαρχείο (σημερινό κτίριο του ΟΤΕ) με την περιοχή να ονομάζεται «Μπεγνέσκα Μάλα / Μικρή Μπέγνα» η οποία είχε ως κεντρικό πυρήνα της, τη γειτονιά που βρίσκεται στην αλάνα όπου εξελίσσεται το έθιμο της Αγίας Βαρβάρας.

  Οι οικογένειες του Αμυνταίου με καταγωγή από την Μπέγνα είναι: Αναστασιάδη, Γρηγοριάδη, Ζούγκα, Κιόση, Κωνσταντίνου, Μησιάλη, Νάνου, Παπακωνσταντίνου – Γκέσιου, Πετρουσιάνη, Στράζιου, Τσόκλη, Χατζηαθανασίου, Χαντζηκωνσταντίνου, Χατζημηνά, Χατζηρούση (οικογένεια Πέτκου) και Χατζηιωάννου.

  Αυτό το κείμενο αποτελεί το πρώτο άρθρο για τους Αμυνταιώτες που έχουν καταγωγή από  την Μπέγνα και σας παρακαλούμε όποιος έχει περισσότερα στοιχεία να μας ενημερώσει, διότι αισιοδοξούμε ότι η έρευνα αυτή μπορεί να αποτελέσει πολύτιμη ιστορική παρακαταθήκη για τον τόπο μας.

  Το άρθρο αυτό βασίστηκε σε συνεντεύξεις και μαρτυρίες γερόντων, στις εργασίες των ιστορικών ερευνητών Δυτικής Μακεδονίας, Πλάτωνα Παπαδάκη και Ηλία Χασιώτη, στα συγγράμματα του Θεμιστοκλή Λιάνη και Σάκη Μουτσόπαπα - Πέκου, στην έρευνα του Γεώργιου Τσότσου, στους χάρτες της περιοχής και στις τηλεφωνικές επικοινωνίες που είχαμε προσωπικά με πολλούς, εντός και εκτός, Αμυνταίου συντοπίτες.

Κων/νος Μησιάλης - Ηλίας Χασιώτης

*(Για αναπαραγωγή και αναδημοσίευση τμήματος ή ολόκληρου του κειμένου μόνο με τη συγκατάθεση των ερευνητών).