ΜΝΗΜΗΣ ΕΝΕΚΕΝ (Ναού περιήγηση)…

(Από το ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ που κυκλοφορεί)

  «Υπέρ του Αγίου οίκου τούτου …» ακούστηκε λίγο βραχνή η φωνή του παπά, σημάδι πως δεν είχε ανοίξει ακόμη. Λίγο παρακάτω βρήκε τον σωστό τόνο και συνέχισε τις δεήσεις που συνοδεύονταν από τον γλυκό ήχο που έκαναν τα κουδουνάκια.

  Μέσα στο ιερό ο Άρης φρόντιζε το θυμιατήρι ώστε να καίει συνεχώς και κάθε τόσο σκύβοντας μ‘ ευλάβεια το κοντοκουρεμένο κεφάλι του, το έδινε στον παπά.

Εκεί έξω δεξιά στο ψαλτήρι, όρθιος μπροστά απ’ τον κυρ Παντελή, ο μικρόσωμος Γιώργος, μισοεξαφανισμένος από τα φαρδιά μανίκια του ράσου του πρωτοψάλτη, ψέλλιζε τα πρώτα θρησκευτικά μελίσματα, αρκετά χρόνια πριν γίνει τενοράκι στο τροπάριο της Κασσιανής.

  Και κάπου εκεί, μπροστά από τον σολέα της Αγίας πύλης, η αφεντιά μου να κρατά σαν λάβαρο ένα εξαπτέρυγο, κοιτάζοντας προς το τέμπλο και απομνημόνευα την σειρά των εικόνων.

  Στη μέση ένα συρόμενο πέτασμα, ζωγραφισμένος ο μέγας Αρχιερεύς μ’ ένα δισκοπότηρο στο ένα χέρι και το άλλο προτεταμένο στην κίνηση της ευλογίας. Δεξιά του ο Χριστός με τον Αη Γιάννη τον βαπτιστή δίπλα του.

  Αριστερά η Παναγία και δίπλα της οι Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη. Σειρά είχαν οι γέροντες Άγιοι με τα άσπρα γένια τους, στη μια ο Αη Νικόλας και στην άλλη ο Αη Θανάσης. Μετά οι νέοι Άγιοι που ήταν καβαλάρηδες. Ο ξανθός ο Αη Γιώργης δίπλα στην αριστερή πλάγια πύλη. Στην άλλη μεριά ο Αη Δημήτρης δίπλα στην δεξιά πλάγια πύλη, μελαχρινός, έτοιμος να τρυπήσει έναν που ‘τανε ντυμένος σαν εχθρός. Καλά να πάθει.

  Κι ύστερα ήταν οι πύλες που ανέφερα με τους Αρχαγγέλους. Δίπλα στον ξανθό Αη Γιώργη, ο ξανθός Γαβριήλ. Δίπλα στον μελαχρινό Αη Δημήτρη, ο μελαχρινός Μιχαήλ με τη ρομφαία του.

  Η γιαγιά η Κυριακούλα έλεγε ότι τους καλούς τους παίρνει ο Γαβριήλ και τους κακούς ο Μιχαήλ. Δεν θυμάμαι τι είχε το εικονοστάσι στις άκρες, γιατί από κει που καθόμουν μ’ εμπόδιζαν τα ψαλτήρια.

  Τις λίγες φορές που μπήκα στο ιερό, μπήκα απ’ τη μεριά του Γαβριήλ, έτσι να πω το κρίμα μου τον απέφευγα τον Μιχαήλ, ίσως να φταίει σ’ αυτό η γιαγιά. Έβλεπα όμως, πάνω απ’ το τέμπλο στο βάθος της αψίδας του ιερού, την πλατυτέρα σχεδόν ολόκληρη, γιατί έτσι μικρόσωμος που ήμουν τότε, μου έκρυβε ένα κομμάτι το τέμπλο.

  Μερικές φορές, όταν πύκνωνε ο καπνός από το θυμίαμα και γινόταν σαν πυκνό σύννεφο, νόμιζα ότι οι Άγιοι αποκτούσαν κίνηση. Τότε δεν ήξερα ακόμη για το φαινόμενο της διάθλασης του φωτός.

  Πάνω ψηλά, όσο μπορούσα να κοιτάξω χωρίς να στρίψω το κορμί μου, διότι αυτό θα ήταν ασέβεια, έβλεπα τα λοφία μεταξύ των τόξων που στήριζαν τον τρούλο. Διέκρινα τους δυο από τους τέσσερις Ευαγγελιστές με το ζωόμορφο σύμβολό τους. Ο Μάρκος με το λιοντάρι πίσω του και ο Ιωάννης με τον αητό πάνω απ’ τον ώμο του. Κι εκεί που ατένιζα, με διέκοπτε η φωνή του κυρ Πέτρου που έβγαινε με τον δίσκο ανάμεσα στους πιστούς προτρέποντας τους για τον οβολό τους, με την καθαρευουσιάνικη παραίνεση …«ότι ευαρέσθησθε». Ενώ όταν έβγαινε με τον δίσκο ο Στόϊτσες έλεγε «βοήθεια σας». Και μ’ ένα ασημόχρωμο μπαρμπέρικο μυροδοχείο σκόρπιζε κολόνια κι όπου σ’ εύρισκε πιστέ μου.

  Η μεγάλη μου περιέργεια όμως ήταν το ιερό και το τι γινόταν εκεί μέσα. Όταν γινόταν η απόλυση, ρωτούσα τον Άρη να μου πει. Αλλά κι αυτός έτσι που μου τα ‘λεγε, μου φαίνονταν λειψά.

  Ετοίμαζαν το ζέον εκεί στα αριστερά απ’ την Αγία Τράπεζα και το ‘λεγαν πρόθεση και απόθεταν τα τίμια δώρα. Στα δεξιά ήταν το διακονικό. Εκεί καθόταν μερικές φορές ο παπά Βαγγέλης και περίμενε για να κοινωνήσει όσο ο παπά Σταύρος συνέχιζε τη λειτουργία.

  Δεξιά υπήρχε ένα παραπόρτι που έβγαζε κατευθείαν έξω, στα Νότια του Ναού. Από εκεί μερικές φορές με τον παπαγιό βγάζαμε έξω τα σακιά με τα πρόσφορα που περίσσευαν για το σπίτι. Αυτό γινόταν κυριολεκτικά πίσω από τις πλάτες του Αρχαγγέλου Μιχαήλ που κοίταζε προς το εσωτερικό και η πύλη του σπάνια άνοιγε. Το τρίπτυχο αυτό: πρόθεση, κόγχη, διακονικό δεν ήταν μόνο σχήμα λειτουργικό. Ήταν έκφραση του τρισυπόστατου της πίστης.

  Κάποτε ο ναός γκρεμίστηκε, τα φορτηγά μετέφεραν τα μπάζα του μαζί με τα χρόνια της αθωότητας μας.

  Μεγάλος πια βρήκα τα ίχνη του σε μια παλιά αποτύπωση. Η κάτοψη του είχε το σχήμα Ελληνικού Σταυρού. Θα μπορούσες να τον εγγράψεις σε κύκλο αν ο πρόναος δεν τόνιζε λίγο το μήκος του. Οι διαστάσεις του ήταν 23 μέτρα από ανατολή σε Δύση και 20 μέτρα από Βορρά σε Νότο.

  Ο νέος ναός είναι αρκετά μεγαλύτερος. Έχει μήκος 35 μέτρα. Είναι μια συμμετρική τρίκλιτη βασιλική. Η αψίδα του Ιερού βήματος προέχει εμφανώς με δύο πτέρυγες στη θέση της πρόθεσης και του διακονικού που «σπάζουν» έτσι την κάτοψη του λατινικού σταυρού που είναι το βασικό σχήμα του νέου Ναού.

  Θα μου πεις τώρα αναγνώστη, γιατί μας πρήζεις μ’ όλα αυτά.

  Εδώ και μερικές ημέρες, κάποιοι εκεί στο ναό, έχουν βαλθεί να χαλάσουν το σχήμα του, τη συμμετρία του, τον συμβολισμό που λέγαμε.

  Διότι τα σχήματα στα μνημειακά κτήρια και πολύ περισσότερο στα κτήρια θρησκευτικής λατρείας, εκφράζουν ιδέες που μέσα από το σχήμα γίνονται σύμβολα.

  Και αυτό το φαινόμενο «λαμβάνει χώραν υπό τα όμματα των ταγών της μικρής μας πόλης».

  Προφανώς αγαθές οι προθέσεις του ποιμένος. Αλλά καμιά φορά ο δρόμος προς το κακό είναι στρωμένος με τέτοιες αγαθές προθέσεις.

  Τα αρχιτεκτονικά αμαρτήματα δεν σβήνουν με επιτίμια του τύπου κάνε 50 γονυκλισίες και 30 πάτερ ημών και καθάρισες. Αφήνουν ίχνη και μετά από εμάς.

  Αυτή η βιασύνη της «κατ’ επέκτασιν προσθήκης αποθήκης επί του Ιερού Βήματος», όπως μου εδήλωσε ο παπά Γιώργης, δεν είναι σωστή παρέμβαση. Θυμίζει πολύ αυθαίρετη δόμηση μαντριού στην Κέλλη.

  Κάποιος ας προστατέψει τον ναό, τον ποιμένα και τον λαό.

  Ακούστηκε πάλι στ’ αυτιά μου η φωνή απ’ τα παλιά … «Υπέρ της πόλεως ταύτης, πάσης πόλεως, χώρας και των πιστεί οικούντων εν αυταίς του Κυρίου δεηθώμεν…», μαζί μ’ εκείνη την κληροδοτημένη ενοχή των πατεράδων μας, τότε που δεν αντιστάθηκαν και που θα μπορούν να μας ρωτούν ολόιδια τα παιδιά μας στο μέλλον … «Γιατί πατέρα;».

  Διαισθανόμενος ότι έχω το μικρότερο τεκμήριο πίστης και επομένως «δεν δικαιούμαι δια να ομιλώ», όπως θα το διατύπωνε ο Κουτσόγιωργας,

  Θου Κύριε Φυλακήν τω στόματι μου.

Ευχαριστώ για την φιλοξενία.

Ο εν δυσοσμίαις αδελφός ΕΛΕ

από τη σκήτη της Φιλελλήνων. ΑΜΗΝ.

ΥΓ. Και όλα αυτά εκεί πίσω από την πλάτη του Αρχαγγέλου Μιχαήλ!