Υπάρχει ελπίδα, υπάρχουν βαθιές ρίζες…

Γράφει ο Α.Θ.Ρ.  

(Από την έντυπη έκδοση του ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟΥ)

Σκηνή πρώτη.

  Την χειμωνιάτικη μέρα της 28/2/1962, μισόν αιώνα πίσω, απ’ το πρωί, η βαριά καμπάνα του Αγίου Κωνσταντίνου κι Ελένης, στον γνώριμο ρυθμό που της δίνει, το χέρι του καντηλανάφτη μπάρμπα Τρύφου Βαλιάγα, χτυπάει πένθιμα για ώρα…

  Ήχος και ρυθμός γνώριμος, τελείως διαφορετικός απ’ τον μηχανικό-ηλεκτρικό σημερινό ρυθμό της αυτοματοποίησης, που κατάργησε τη ψυχή, το αφτί, το χέρι, τον κόπο, του δημιουργού κωδωνοκρούστη.

  Όπως τελείως διαφορετικός, είναι ο σημερινός Άγιος Κωνσταντίνος, απ’ εκείνο το σοφο – λαϊκό αρχιτεκτόνημα το παλιό, που η αβελτηρία ενός φανατικού, κι ο ραγιαδισμός των κρατούντων, μιας σκοτεινής εποχής, ξεθεμελίωσαν από προσώπου γης.

  Το αστείο της υπόθεσης είναι –αν υπάρχει αστείο στη τραγικότητα μιας καταστροφής- είναι, ότι ο κατεδαφισμένος σαν «βουλγάρικος» Ναός, είχε αφιερωμένο τα’ όνομα του, στον στρατηλάτη της Μακεδονίας, τότε διάδοχο Κωνσταντίνο!!! Πόσα θαυμαστικά χρειάζονται στη περίπτωση;

  Η κατεδάφιση κι η εξαφάνιση του, έγινε, όχι όταν δύο φορές μπήκαν στο Αμύνταιο οι «άπιστοι» αντάρτες, αλλά, όταν είχαν εξουσία, οι φαν του «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών»!!! Τρομάρα τους…

  Θυμάμαι σαν χθες, την αθώα αυστηρότητα του προσώπου, εκείνου του τεράστιου Παντοκράτορα, που μας κοίταζε, από το ύψος ενός θεϊκού τρούλου, τυλιγμένος, σ’ ένα έντονα σιέλ ουρανό (το Μακεδονικό σιέλ).

  Το φως, που έμπαινε σαν από προβολείς, απ’ τα δεκάδες παράθυρα του, έδιναν μια ουράνια διάσταση, πάνω απ’ τα εγκόσμια και τα μικρά.

  Ο κρυστάλλινος μεγάλος πολυέλαιος, αντιφέγγιζε και παιχνίδιζε το φως, καθώς ανέλυε τα χρώματα της ίριδας.

  Θυμάμαι τις τοιχογραφίες, με τις σεμνές μορφές αληθινών αγίων, κι όχι κοκορόφτερων Ρωμαίων.

  Τα δυο εορταστικά λάβαρα, το ένα το σήκωνε πάντα ο μπάρμπα Γιάννης Μάγγας, το άλλο ο Γκάγκς. Το ένα, καμάρωνα που έγραφε «δωρεά οικ. Άγγελου Ρακόπουλου».

  Τα ατόφια ασημένια εξαπτέρυγα… Μεγάλωσε μα τον πόθο, να σηκώσω κάποια Κυριακή τα εξαπτέρυγα! Όνειρο, που έμεινε ανεκπλήρωτο, αφού τότε τα «παπαδοπαίδια», ήταν σκληροί κι ασυμβίβαστοι, προνομιούχοι, στον παιδικό μας κόσμο. Εκτός απ’ τη «φιγούρα», κέρδιζαν κάθε Κυριακή, ένα δίφραγκο και μια λειτουργιά!

ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΒΙΣΚΑΣ

  Σήμερα, κηδεύεται ο Νυμφαιώτης, Στέργιος Βίσκας. Η μέρα του ανήκει και για χάρη του, συρρέουν σοβαροί οι συγχωριανοί του, στον Άγιο Κωνσταντίνο, 50 μέτρα μακριά απ’ το σπίτι του, στην αγορά.

  Τον επικήδειο, θ’ απαγγείλει, ο θείος μου ο Λεωνίδας Ρακόπουλος, κατοχικός Πρόεδρος της τότε Κοινότητας. Τσαγκάρης, πολύτεκνος, κοινωνικός, μερακλής, χωρατατζής κι «έξω καρδιά» και φανατικός Βενιζελικός –όπως όλοι οι πρόσφυγες-, μέχρι τη κατοχή, τουλάχιστον.

  Ο θείος μου Λεωνίδας (αδελφός του παππού μου), είχε έξι παιδιά και υιοθέτησε κι ένα Κερκυραίο ζητιανάκι, τον Σπύρο, που του χτύπησε τη πόρτα στην κατοχή, για ψωμί…

  …τι έξι, τι εφτά στόματα, είπε… έλα στο σπίτι κι εσύ! Σαν το λογικότερο πράγμα του κόσμου… Θα ήταν φοβερό θέμα για το «Πάμε πακέτο» της Χ’’Βασιλείου.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

  50 χρόνια έμεναν στο νοίκι, σε δυο δωμάτια στο παλιό Αμύνταιο, δίπλα στους καταπράσινους κήπους με τα πηγάδια.

  Θυμάμαι μικρός, τα γλέντια και τα φιλέματα –μ’ ότι υπήρχε τότε-, που μας έφτιαχνε σ’ όλους τους συγγενείς του. Τουρσιά με τσιγαρίθρες για τους πιο μεγάλους και μια φέτα ψωμιού, αλοιμένη σε χοιρινό λίπος, με αλάτι χοντρό σε μας.

  Και τα τσουγκρίσματα με τα ποτήρια κρασί και την ευχή «άντε, και καλή πατρίδα»! 50 χρόνια μετά τη προσφυγιά τους!! Και γέλια και χωρατά και τραγούδια, που χάθηκαν ανεπιστρεπτί, στον κακο-αντιγραμμένο, δυτικοφανή τρόπο ζωής μας σήμερα.

  Τα χρόνια της κατοχής, σαν πρόεδρος, είχε πάντα έτοιμη τη πρόταση – πρόσκληση, στον φρούραρχο Γερμανό (Αιμίλιο …) …Αν είναι να κάνετε αντίποινα, θα πάρετε πρώτον εμένα…

  Και το Αμύνταιο, σαν πόλη, δεν έχασε στην ουσία –σε αντίποινα-, κανέναν του πολίτη. Για την ιστορία, χάθηκαν τέσσερις πατριώτες μας, τα χρόνια της κατοχής.

- Το ηγετικό στέλεχος του ΕΑΜ, σ’ όλο το νομό, ο παράτολμος Πέτρος Κορίνας, που αυτοκτόνησε, τραυματισμένος, σε συμπλοκή με τους Γερμανούς, στις Κάτω Κλεινές.

- Ο ΕΑΜίτης, Βαγγέλης Τζήκας, που ενεπλάκη σε συμπλοκή με τους Γερμανούς, έξω απ’ τον Αετό και αποτέλεσε και την αιτία των φρικτών αντίποινων στον Αετό.

- Οι δύο τραγικοί νεολαίοι, Θεοδωρίδης και Βακαλόπουλος, που χάθηκαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης της Γερμανίας, όπου στάλθηκαν, για την συμμετοχή τους, στην επιχείρηση του ΕΑΜ στο τραίνο, στη Κάτω Βεύη.

  (Κρατάω ορθογραφία και σύνταξη του κειμένου)…

«Πολυαγαπημένε μας Στέργιο,

Με βαθύ πόνο αντικρίζομε το σεπτό και μαραμένο πρόσωπό σου, πού σε λίγο, αλλοίμονον, πρός τάφον επείγεται.

  Απαρηγόρητοι είναι οι σπιτικοί σου, οι συμπολεμισταί σου και οι πολλαπλοί φίλοι σου.

  Αλλά την δική σου φυσιογνωμία, ο θάνατος δεν είναι ικανός να την εξαλλείψη. Τουναντίον, με τον θάνατον, μεταφέρεται στην αθανασία κοντά στις μεγάλες και εκλεκτές μορφές, που εξεπλήρωσαν στην επίγειο ζωή, ακέραια το καθήκον τους, προς όλες τις πλευρές.

  Ξεκίνησες στο χωριό σου Νυμφαίον, νέος, γεμάτος με όνειρα, με πίστη, με ελπίδες και με ατσαλένια θέληση, να καλυτερεύσεις την τύχη και το μέλλον σου. Πέταξες σε ξένα μακρινά μέρη, στην Αμερική και αλλαχού. Εδούλεψες σκληρά, με καρτερία και επιμονή και αναδείχθηκες.

  Αλλά η σκέψη σου, η ψυχή σου, όλος ο εαυτός σου, ήταν στην σκλαβωμένη ως το 1912 Ελληνική μας Μακεδονία. Γι’ αυτήν ζούσες, γι’ αυτήν ανέπνεες, γι’ αυτήν πονούσες ακατάπαυστα και ονειροπολούσες να την ιδής μια ημέρα ελεύθερη και ηνωμένη με την Αθάνατη Ελλάδα μας.

  Όταν το 1912, άρχισε η απελευθερωτική εκστρατεία στης λοιπής αδούλωτης Ελλάδος μας και στήνονταν υπερήφανα η Γαλανόλευκη σε δουλωμένες πόλεις, στα χωριά, στους λόγγους και στες βουνοκορφές, η πατριωτική σου ψυχή, εφούντωσε, γιγαντώθη και έκαμε πτερά.

  Άφησες εργασία, πλούτη, ήσυχη και ασφαλισμένη ζωή και με δικό σου οπλισμό, έτρεξες στην μαχομένη Πατρίδα μας Ελλάδα, να πυκνώσεις εθελοντικά, τες τάξεις των γενναίων πολεμιστών.

  Και αγωνίσθηκες, με ενθουσιασμό, με απαράμιλλη τόλμη, με ηρωισμό και αυτοθυσία, σε όλες τις απελευθερωτικές μάχες, το 1912 και 1913 κατά Τούρκων και Βουλγάρων, μέχρι την τελική νίκη.

  Ευτύχησες να γευθής τους καρπούς των σκληρών αγώνων, με ελεύθερη την Μακεδονία και μεγαλωμένη την Πατρίδα μας Ελλάδα. Την Πατρίδα, που αναγνωρίζοντας τον φλογερό Πατριωτισμό και τον ηρωισμό σου, σε αντάμειψε, σου εκόσμησε το στήθος σου, με Μετάλλια και Πολεμικούς Σταυρούς Ανδρείας.

  Θα σε θυμόσασθε οι παλαιοί πολεμισταί πάντα και όλοι σου οι φίλοι, σαν αγνό και φλογερό Πατριώτη, σαν σεμνό και υποδειγματικό οικογενειάρχη και σαν ενάρετο πολίτη του τόπου μας, με την διαβεβαίωσί μας, ότι θα ακολουθήσομε πιστά, το παράδειγμά σου και τον δρόμο που εχάραξες. Διότι τότε, θα αισθάνεται η ενάρετη και αγνή σου ψυχή, ικανοποίηση μεγάλη.

  Εκ μέρους των παλαιών πολεμιστών, καταθέτω το απέριττο αυτό στεφάνι εις ένδειξη της αγάπης και της ευγνωμοσύνης μας.

  Αιωνία σου η μνήμη και ελαφρό το χώμα που θα σε σκεπάση» έκλεισε δακρυσμένος, ο θειος μου Λιωνίδας, τον επικήδειο του συναγωνιστή του.

  Το δακτυλογραφημένο κείμενο του επικήδειου, είναι από το αρχείο του Πασχάλη Φορτομάρη, παππού του Παντελή Χατζή.

  Ένας σεβαστός λόγιος – δικολάβος το επάγγελμα- και φανατικός Βενιζελικός, και σίγουρα, αυτός που έγραψε τον λόγο, ήταν ο Πασχάλης Φορτομάρης, αρωγός άμεσος, στην κάθε επαφή του τότε απλού ανθρώπου, με την άγρια δαιδαλώδη Ελληνική Διοίκηση.

  …Κι άρχισε ο παπα Σταύρος, …δότε τελευταίον ασπασμό, κι ο Παντελής Παπακων/νου, θεϊκός υψίφωνος ψάλτης, σιγοντάριζε, το μοναδικής μουσικότητας και περιεχομένου, «εξόδιο ακολουθία».

  Μια γενιά πέθαινε, αφού άφησε πίσω της τον ρωμαλέο σπόρο της.

Σκηνή δεύτερη.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΝΑΤΣΗΣ

  Ο Θανάσης ο Αμυνταιώτης, τώρα κάτοικος Φλώρινας, πτυχιούχος Φυσικός του ΑΠΘ και υπερμαραθωνοδρόμος, την 11/9/11, στον 25^ο Ορειβατικό Μαραθώνιο Ολύμπου (41,85 χλμ), κάνει χρόνο, 5 ώρες και 43 λεπτά και τερματίζει 27^ος!

  21-22/10/11, Υπερμαραθώνιος Rodopi Ultra, έρχεται 11^ος! Τερμάτισαν μόνο 35 αθλητές.

  7/7/12, στον Υπερμαραθώνιο Ολύμπου (100 χλμ), ο Θανάσης έρχεται 38^ος, με χρόνο 23 ώρες και 3 λεπτά, ανάμεσα σε 141 αθλητές, τερμάτισαν 99.

  Ο Θανάσης, είναι δισέγγονος του Στέργιου Βίσκα. Γιος του Νίκου Νάτση, ξάδερφος του Στέλιου (ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟΥ).

  Στη σημερινή μουντή, γκρίζα, σκοτεινή, πνιγμένη στην αιθαλομίχλη, απ’ τη καύση ακόμα κι επίπλων, πατρίδα μας, το πείσμα, το πάθος, η ψυχή, το μυαλό ενός Υπερμαραθωνοδρόμου –έστω και άσημου- είναι η δύναμη που θα μας τραβήξει πάλι στη φωτεινή επιφάνεια, της μοναδικής Ελληνικής θάλασσας.

  Υ.Γ. σίγουρα, θα θυμούνται οι παλιοί Αμυνταιώτες, εκείνο το γλικό – παχύ ντάννν! Που ακούγονταν μέχρι τις Πέτρες και τον λόφο, της καμπάνας του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, ντάννν, ντάννν…

  Ήχος που χάιδευε ευχάριστα τα’ αφτιά, ανθρώπων και ζώων, και δεν γαύγιζαν τα σκυλιά όπως τώρα όταν χτυπάει η καμπάνα, με ντενεκεδένιο ήχο…

  Τη Μεγάλη Παρασκευή, τα γειτονόπουλα, είχαμε κάστρο και ευθύνη για το χτύπημα, το καμπαναριό του Αη Νικόλα.

 Σπάνια είχαμε τη τύχη να μπούμε στο καμπαναριό του Αγίου Κωνσταντίνου, που αν δεν έκλεινες σφικτά με τα δάχτυλα τα’ αφτιά σου, δεν άντεχες τον ήχο της.

  Έχω διαβάσει κάπου, ότι τάχα, στη Τσαρική Ρωσία, όταν φτιάχνονταν το χαρμάνι με το μέταλλο της καμπάνας, στη σειρά περνούσαν οι θεοσεβούμενοι Ρώσοι κουλάκοι, μουζίκοι, οι άρχοντες, κι έριχνε ο καθένας ένα ή περισσότερα χρυσά στο πυρακτωμένο καζάνι. Έτσι γίνονταν γλυκός, ο ήχος των Ρωσικών καμπανών.

  Που αλήθεια πουλήθηκε; Χάθηκε; Εξατμίστηκε η καμπάνα του χωριού μας;

  Σκιές, πληγές, απωθημένες, σκεπασμένες με βολική αμνησία και …δε βαριέσαι… Τι μας λες τώρα ρε μυστήριε που έγινες και γραφική θεούσα;

  Δυο σκοτεινές, θλιβερές σελίδες, υπάρχουν στη διαδρομή της ιστορίας της πόλης μας, που σαν από αυτοάμυνα, έχουν περάσει στη σκιερή πλευρά του υποσυνείδητου, των πολιτών της.

  Πρώτα, ο χαμός, ο άδικος, τον Αύγουστο του ’49 των εκτελεσμένων απ’ το Στρατοδικείο της Φλώρινας, τραγικών πατριωτών μας.

  Και η κατεδάφιση – εξαφάνιση κάθε ίχνους, τα χρόνια της χούντας, του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης.

  Φυσικά, κριτής –αμείλικτος- για όλα αυτά, είναι η ιστορία, που πάντοτε –όταν περάσει ο χρόνος- αποδίδει δίκιο…