Οι τράπεζες στο εδώλιο…

Του συνεργάτη μας Σωκράτη Γούλιου

από την εφημερίδα ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ

  Οι τράπεζες στο Αμύνταιο είναι τα φρόνιμα παιδιά στο τραπεζικό σύστημα. Διεκπεραιώνουν κατά κανόνα κλασσικές δουλειές που ο καθένας λίγο-πολύ γνωρίζει: Δέχονται καταθέσεις, εξαργυρώνουν επιταγές, τακτοποιούν γραμμάτια διαθέτουν μετρητά, πληρώνουν συντάξεις άλλων ταμείων και χορηγούν δάνεια σε βιομηχάνους, εμπόρους, επιτηδευματίες και καταναλωτές.

  Εδώ οι τραπεζικοί δεν φοράνε ριγωτά κουστούμια, μεταξωτές γραβάτες και μαύρα παπούτσια. Είναι ευγενικοί, χαμογελούν με μέτρο χωρίς να χάνουν τη γνωστή απόσταση του τραπεζίτη στις συναλλαγές με το κοινό. Οι λίγοι ψηλομύτες μεταξύ τους επαληθεύουν απλώς το ρητό ότι δεν υπάρχει κανόνας χωρίς εξαίρεση. Μάλλον θα πρόκειται για εκείνους, για τους οποίους κάποιος μπάρμπας τους θα ενήργησε στα παρασκήνια και τους βοήθησε να πάρουν τον κονδυλοφόρο στο χέρι και τη θέση στη θυρίδα.

  Ο χώρος αναμονής των πελατών εκπέμπει μια αύρα εκκλησιασμού. Λίγοι κάθονται, πολλοί στέκονται όρθιοι, όλοι τους είναι εστραμμένοι προς τις θυρίδες, που όταν χωρίζονται με  ταμπλό θυμίζουν εικονοστάσι. Γενικά, επικρατεί ησυχία, κανένας δεν τολμάει να παραπονεθεί ακόμη κι αν χάσει μισή ώρα περιμένοντας να δει στον ηλεκτρονικό μετρητή τον αριθμό σειράς του. Οι φωνακλάδες έχασαν τη φωνή τους ευθύς αμέσως αφού πέρασαν το κατώφλι της κεντρικής εισόδου. Κάπου-κάπου σηκώνεται ένας υπάλληλος και χάνεται στο βάθος, όπου απαγορεύεται η είσοδος για το κοινό. Μάλλον πάει να κάνει διάλειμμα και δεν θέλει να τον βλέπουν όσοι αγανακτισμένοι περιμένουν στη σειρά. Κι αν καμιά φορά δούμε κάποιον υπάλληλο με τυρόπιτα στο τραπέζι δίπλα από τα χαρτιά του, αυτό δεν θα πει ότι σκίζεται στη δουλειά. Απλώς κάνει χρήση του συνεχιζόμενου ωραρίου για να μην χάσει λεπτό όταν έρθει η ώρα να σχολάσει.   

  Οι τράπεζες στο Αμύνταιο είναι η σμίκρυνση της παραδοσιακής εμπορικής τράπεζας. Έχει περιορισμένη εμβέλεια επενδυτικής, που εκφράζεται κυρίως με τη χρηματοδότηση οικοδομών και μικρών μηχανολογικών εγκαταστάσεων στην περιοχή. Αντιθέτως, οι μητρικές τράπεζες στην Αθήνα διατηρούν μεγάλα τμήματα επενδυτικής. Μερικές τους μάλιστα συνεργάζονται με τα λεγόμενα «Hedge funds» στο εξωτερικό, γνωστά για τις άκρως κερδοσκοπικές δραστηριότητες με κύριο χαρακτηριστικό το στοίχημα στα χρηματιστήρια, όπου μπορεί κανείς να κερδίσει, αλλά και να χάσει τα πάντα, για αυτό χαρακτηρίζονται και σαν «καζίνο-τράπεζες».

  Οι τράπεζες στο Αμύνταιο δεν ανήκουν στο εδώλιο των κατηγορουμένων που απαιτούν να δούνε οι χιλιάδες των «Αγανακτισμένων» ανά την υφήλιο. Κι αν τύχει να δει κανείς μερικούς από αυτούς στην Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, μάλλον θα πρόκειται για «επαγγελματίες» διαδηλωτές που διαμαρτύρονται κατά του ενιαίου μισθολογίου και της τρόικας παρά κατά των τραπεζών. Άλλωστε και οι «Αγανακτισμένοι» έχουνλογαριασμό στην τράπεζα, κι αυτοί χρειάζονται μετρητά, αδιάφορα αν αυτά προέρχονται από μισθό, σύνταξη ή γονική παροχή για τα χαϊδεμένα τέκνα που προτιμούν να πάνε σε διαδηλώσεις παρά στη δουλειά.

  Οι διαδηλώσεις των «Αγανακτισμένων» αφορούν επενδυτικές τράπεζες του τύπου «Hedge funds». Αυτές βρίσκονται ως επί το πλείστον στη Νέα Υόρκη, Λονδίνο, Ζυρίχη και Φραγκφούρτη και δεν ασχολούνται με τραπεζικά στην παραδοσιακή έννοια. Διακινούν δισεκατομμύρια ευρώ σε λίγα δευτερόλεπτα της ώρας από χρηματιστήριο σε χρηματιστήριο ανά την υφήλιο, παίζουν στοιχήματα σαν σε καζίνο με λεφτά που τους τα εμπιστεύθηκαν άπληστοι πελάτες, κυνηγοί για όλο και πιο υψηλότερη κερδοφορία. Κέρδη παρακρατούν για τους μετόχους τους, αφού πρώτα μοιράσουν παχυλούς μισθούς στους αστέρες χρηματιστές τους, έτσι που τους ενθαρρύνουν να ενεργούν ακόμη πιο τολμηρά - ναι, μέχρι παραφροσύνης. Αυτοί από τη μεριά τους δεν καίγονται αν είναι αντιπαθείς στην κοινωνία, τους ενδιαφέρει αν θα μπορούσαν να θαμπώσουν με τον πλούτο και την πολυτελή ζωή τους κι άλλους πελάτες. Τυχόν ζημιές φορτώνουν στους φορολογούμενους, κι αυτό λειτουργεί ως εξής:

  Οι τράπεζες είναι η ραχοκοκαλιά του χρηματοπιστωτικού συστήματος κι όπως η καρδιά τροφοδοτεί με αίμα το σώμα, έτσι και οι τράπεζες κρατούν την οικονομία εν ζωή. Σκέφτηκε κανείς έναν κόσμο χωρίς τράπεζες; Δεν χρειάζεται πολύ φαντασία, αρκεί να πάει κανείς αύριο για να πληρωθεί τη σύνταξη, τον μισθό ή να εξαργυρώσει κάποια επιταγή και βρεθεί μπροστά από κλεισμένες πόρτες της τράπεζας.

  Οι επενδυτικές τράπεζες σε αντίθεση με τις εμπορικές δεν εξαρτώνται από την έδρα τους. Δρούνε στην ταχύτητα του τηλεφώνου σε όλο τον κόσμο και εκμεταλλεύονται την αδυναμία των πολλών κυβερνήσεων να συντονίσουν ενέργειες περιορισμού της κερδοσκοπίας τους. Έχουν λάβει τέτοιες διαστάσεις, που πιστεύουν ότι σε περίπτωση ζημιών το κράτος δεν πρόκειται να τις αφήσει να πτωχεύσουν, πολύ περισσότερο όταν αποτελούν τμήματα των εμπορικών τραπεζών, γιατί έτσι θα κατέρρεε ολόκληρη η τράπεζα, απειλώντας το ίδιο το τραπεζικό σύστημα.

  Συνεπώς, εξαναγκάζουν έμμεσα μεν αλλά χωρίς επιλογή για το κράτος να επέμβει και να τις προστατέψει, βεβαίως με χρήματα των φορολογουμένων. Αυτό έγινε στο παρελθόν και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, αλλά η οργή των πολιτών, αγανακτισμένων και μη, είναι τόσο μεγάλη που επιτέλους συμφωνούν ακόμη και οι πιο δύστροποι ωφελούμενοι (Λονδίνο, Νέα Υόρκη, Ζυρίχη, Φραγκφούρτη) ότι κάτι θα πρέπει να γίνει κατά αυτού του είδους ληστρικών κερδοσκόπων, που παρακρατούν τα κέρδη και τις ζημιές φορτώνουν στις πλάτες των φορολογουμένων.

  Έπρεπε όμως πρώτα να ξεχειλίσει το ποτήρι για να συνέλθουν οι κυβερνώντες. Κι αυτό έγινε με την αποκάλυψη της συνεργίας πολλών επενδυτικών τραπεζών της Ελβετίας στη φοροδιαφυγή πολιτών των ΗΠΑ. Η UBS (Union Bank Suisse) της Ζυρίχης, η μεγαλύτερη επενδυτική τράπεζα στον κόσμο, διώχτηκε το 2009 στις ΗΠΑ για ενεργή συμμετοχή φοροδιαφυγής εκατοντάδων Αμερικανών στην Ελβετία. Κι όταν απειλήθηκε ότι θα αναιρεθεί η άδεια άσκησης τραπεζικών εργασιών της στις ΗΠΑ, παραδέχθηκε την ενεργή συνεργία, πλήρωσε 780 εκατομμύρια δολάρια χρηματικό πρόστιμο και γνωστοποίησε στην εισαγγελία της Νέας Υόρκης τα ονόματα των φοροφυγάδων, σπάζοντας το θρυλικό τραπεζικό απόρρητο της Ελβετίας. Παρόμοιο συνέβη και με δυο άλλες ελβετικές επενδυτικές τράπεζες, την Julius Bär και την Creditanstalt, μπλεγμένες μάλιστα όχι μόνο με Αμερικανούς, αλλά και με χιλιάδες Γάλλους και Γερμανούς φοροφυγάδες.

  Στην τελευταία σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. αποφασίσθηκε η υποχρεωτική ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Οι τράπεζες θα υποχρεωθούν να αυξήσουν τα ίδια κεφάλαια αρχικά με συνεισφορές των μετόχων τους. Όσες αρνηθούν ή δεν μπορούν να αυξήσουν τα κεφάλαιά τους, θα κρατικοποιούνται. Η αύξηση των αποθεματικών καθιστά τις τράπεζες λιγότερο ευάλωτες σε περίπτωση που για λόγους κερδοσκοπίας υποστούν ζημιές. Έτσι θα αναγκάζονται να καλύπτουν ζημιές πρώτα με δικά τους αποθεματικά και όχι με λεφτά των φορολογουμένων, επειδή θα μπορούσαν να εκβιάζουν το κράτος με πιθανή τους χρεοκοπία.

  Δυο άλλες προτάσεις περιορισμού της δύναμης των τραπεζών εξετάζονται προς το παρόν κατά πόσο θα μπορούσαν να εφαρμοστούν: Πρόκειται για το διαχωρισμό μεγάλων τραπεζών σε εμπορικές και επενδυτικές, έτσι που αν το τμήμα επενδυτικής υποστεί ζημιές λόγω κερδοσκοπίας να μην παρασύρει συγχρόνως και το εμπορικό τμήμα, προκαλώντας τη χρεοκοπία ολόκληρης της τράπεζας. Παράλληλα εξετάζονται και δυνατότητες περιορισμού της ισχύος των μονοπωλιακών οίκων αξιολόγησης (Standard & Poor's, Moody's και Fitch), για τους οποίους υπάρχουν βάσιμες υπόνοιες ότι συνεργάζονται στα παρασκήνια με μεγάλους επενδυτές και προκαλούν με τις εκθέσεις τους περί της πιστοληπτικής ικανότητας μιας χώρας«σεισμικές» αναταραχές στα χρηματιστήρια - σαφώς για  πάρτη τους.