Ο Σύλλογος Αμυνταιωτών, Περιχώρων και Φίλων Θεσσαλονίκης «Ο ΑΜΥΝΤΑΣ» στον Αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων και στο Βαπτιστήριο της Αγίας Λυδίας Φιλιππησίας…

   Την Κυριακή 4/5/2025 ο Σύλλογος Αμυνταιωτών, Περιχώρων και Φίλων Θεσσαλονίκης «Ο ΑΜΥΝΤΑΣ» πραγματοποίησε με επιτυχία, μονοήμερη εκδρομή στον Αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων και στο Βαπτιστήριο της Αγίας Λυδίας Φιλιππησίας.

  Έχοντας σύμμαχο τον ηλιόλουστο καιρό, το κατάμεστο λεωφορείο μας αναχώρησε στις 8 το πρωί από το γήπεδο του ΠΑΟΚ. Τα μέλη και οι φίλοι του Συλλόγου μας, που δήλωσαν έγκαιρα συμμετοχή, με αποτέλεσμα να είμαστε πλήρεις, τις πρώτες κιόλας μέρες, ήταν πολύ χαρούμενοι. Στοιχεία που δείχνουν ότι οι εξορμήσεις μας, πλέον, συζητούνται για την καλή οργάνωση, τις ξεχωριστές εμπειρίες, τις γνώσεις και τις εικόνες που γεμίζουν τα μάτια μας και τη ψυχή μας.

   Η πρόεδρός μας κ. Ελένη Ελληνίδου, μάς καλωσόρισε με τις καλύτερες ευχές για ένα όμορφο ταξίδι. Ξεχωριστή αναφορά έκανε στον Πρόεδρο της Ομοσπονδίας των Δυτικομακεδονικών Σωματείων και Διευθύνοντα Σύμβουλο του Κέντρου Πολιτισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, κ. Αθανάσιο Μιχαηλίδη, για την ιδιαίτερη τιμή που μας έκανε να είναι στην παρέα μας, παρά τον φόρτο των εργασιών του.

   Γύρω στις 10:30 π.μ. φτάσαμε  στον Αρχαιολογικό Χώρο των Φιλίππων, Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, όπου θα περπατούσαμε στην πλακόστρωτη Εγνατία Οδό για να συναντηθούμε σε πολλούς σταθμούς με την Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας, του Βυζαντίου και περιδιαβαίνοντας τη μετάβαση από τα ελληνιστικά χρόνια στα ρωμαϊκά και έπειτα στα χριστιανικά, να νιώσουμε ότι αποτελούμε μέρος του συνδετικού κρίκου της Αρχαιότητας με τον Χριστιανισμό.

   Αφού απολαύσαμε τον καφέ μας κάτω από τα πλατάνια του αρχαιολογικού χώρου, ήρθε ο ξεναγός μας κ. Δημήτριος Κιουμουρτζόγλου, φιλόλογος – αρχαιολόγος - ξεναγός, κρατώντας ένα τεράστιο λεύκωμα, το οποίο περιείχε όλη την ιστορία των μνημείων, όπου θα μάς ξεναγούσε.

   Η ξενάγηση ξεκίνησε κάτω από τον ζεστό ανοιξιάτικο ήλιο, η πρώτη αναφορά ήταν στην αρχαία πόλη των Φιλίππων η οποία στα μέσα περίπου του 4ου αιώνα π.Χ., υπήρξε αποικία των Θασίων που ονομαζόταν Κρηνίδες.

   Ήταν μια σημαντική πόλη, πλούσια σε μέταλλα και ξυλεία, και οι Θράκες την ήθελαν δική τους. Για αυτό οι Θάσιοι ζήτησαν τη βοήθεια του Φιλίππου Β΄ ο οποίος αν και συμφώνησε να βοηθήσει, τελικά αποφάσισε να την καταλάβει για δικό του όφελος. Την οχύρωσε και τη μετονόμασε σε Φιλίππους. Στα ελληνιστικά χρόνια λοιπόν, η πόλη πήρε πάνω -κάτω τη μορφή που βλέπουμε σήμερα, δηλαδή το τείχος της, τα δημόσια κτίρια, το θέατρο και τις οικίες. Ωστόσο δέχθηκε αρκετές αλλαγές επί Ρωμαίων και στα χριστιανικά χρόνια.

   Απέκτησε ακόμη μεγαλύτερη σημασία, όταν η Εγνατία οδός –ο μεγάλος στρατιωτικός και εμπορικός αυτός δρόμος που ένωνε τη Ρώμη με τις κτίσεις της στην ανατολή– πέρασε μέσα από την πόλη τον 2ο π.Χ. αιώνα και την ανέδειξε σε κομβικό σταυροδρόμι.

   Στη συνέχεια ο ξεναγός, αναφέρθηκε στον θετό γιο του Ιουλίου Καίσαρα, Οκταβιανό, που μαζί με τον Μάρκο Αντώνιο πήραν εκδίκηση για τη δολοφονία του Καίσαρα νικώντας τον Κάσσιο και τον Βρούτο στην ιστορική μάχη των Φιλίππων το 42 π.Χ. Η ήττα των δημοκρατικών (Κάσσιου και Βρούτου) άλλαξε όχι μόνο την πορεία της πόλης αλλά και της Ρώμης. Ο Οκταβιανός μετέτρεψε τους Φιλίππους σε ρωμαϊκή αποικία η οποία μεγάλωσε και αναδείχθηκε σε οικονομικό και διοικητικό κέντρο της εποχής και της περιοχής.

   Η επόμενη σημαντική στιγμή της ξενάγησης ήταν ο Απόστολος Παύλος, που ίδρυσε την πρώτη χριστιανική εκκλησία σε ευρωπαϊκό έδαφος το 49 με 50 μ.Χ. Η πόλη όλα αυτά τα χρόνια αποτελούσε κομβικό σημείο και συνέχιζε να βρίσκεται στο επίκεντρο, ωστόσο μετά τον 6ο αιώνα μ.Χ. αρχίζει και παρακμάζει, οι κάτοικοι την εγκαταλείπουν λόγω των σεισμών και των επιδρομών των Σλάβων και στα τέλη του 14ου αιώνα, με την επικράτηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ερημώνει.

   Οι πρώτες ανασκαφές ξεκίνησαν από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή το 1914. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έγιναν συστηματικές ανασκαφικές έρευνες. Οι έρευνες αυτές αποκάλυψαν όλα τα στάδια που πέρασε η πόλη, από την Αρχαιότητα μέχρι τον Χριστιανισμό, με πιο σημαντικά μνημεία τα τείχη, την ακρόπολη, το θέατρο, τη ρωμαϊκή αγορά, τη «Βασιλική Α΄», τη «Βασιλική Β΄» και τον οκταγωνικό ναό.

   Τα τείχη ξεκινούν από την κορυφή του λόφου όπου βρίσκεται η ακρόπολη και περικλείουν εκτός από τους πρόποδες και τμήμα της πεδιάδας και έχουν συνολικό μήκος 3,5 χλμ. Στα ανατολικά του αρχαιολογικού χώρου βρίσκεται, διατηρημένο σε καλή κατάσταση, το θέατρο της πόλης, το οποίο πιθανότατα έχτισε ο βασιλιάς Φίλιππος Β΄ στα μέσα περίπου του 4ου π.Χ. αιώνα, ωστόσο επί Ρωμαίων δέχθηκε αρκετές αλλαγές ώστε να προσαρμοστεί στις ανάγκες των θεαμάτων τους. Τον 2ο αιώνα μ.Χ., αποκτά τυπική ρωμαϊκή μορφή, με μεγαλοπρεπές τριώροφο κτήριο σκηνής και ορχήστρα στρωμένη με μαρμάρινες πλάκες ενώ τον 3ο αιώνα μ.Χ. το θέατρο μετατρέπεται σε αρένα για τις θηριομαχίες. Όμως, στα χριστιανικά χρόνια σταματά η λειτουργία του καθώς η νέα θρησκεία είναι αντίθετη με τις θηριομαχίες και τις θεατρικές παραστάσεις.

   Κέντρο των Φιλίππων στη ρωμαϊκή εποχή ήταν η «Αγορά», η οποία αποτελούσε ουσιαστικά το διοικητήριο της πόλης. Εδώ, υπάρχει μια κεντρική πλατεία γύρω από την οποία βρίσκονται τα δημόσια κτίρια αλλά και μνημειακά κτίσματα και ναοί. Πάνω από αυτή, βρίσκεται η «Βασιλική Α΄», που χρονολογείται στο τέλος του 5ου αιώνα μ.Χ. Είναι τρίκλιτη, με διαστάσεις 130×50 μ. και διατηρεί ακόμα τμήμα της πολυτελούς πλακόστρωσης, μέρος του άμβωνα στο μεσαίο κλίτος καθώς και κάποιες ιδιαίτερα εντυπωσιακές τοιχογραφίες στον προθάλαμο του παρεκκλησίου. Δίπλα της βρίσκεται και η φυλακή του Αποστόλου Παύλου, ο χώρος δηλαδή, που σύμφωνα με την παράδοση, φυλακίστηκε ο Απόστολος Παύλος, η οποία είναι ουσιαστικά μια ρωμαϊκή δεξαμενή ύδατος, που αργότερα μετατράπηκε σε λατρευτικό χώρο. Η «Βασιλική Β΄», βρίσκεται κάτω από την αγορά και χρονολογείται στα 550 μ.Χ. είναι επίσης τρίκλιτη και διακρίνεται για το γλυπτό της διάκοσμο.

   Ένα ακόμα σημαντικό κτίριο είναι το «Οκτάγωνο» που αποτελούσε τον επισκοπικό ναό των Φιλίππων. Περιλαμβάνει τον ναό, σε σχήμα οκταγώνου, βαπτιστήριο, λουτρώνα, διώροφο επισκοπείο και μνημειακό πυλώνα προς την Εγνατία Οδό. Ο ναός έχει χτισθεί στη θέση ευκτήριου οίκου αφιερωμένου στον Απόστολο Παύλο στις αρχές του 4ου αιώνα μ.Χ., ο οποίος με τη σειρά του είχε θεμελιωθεί πάνω σε υστεροελληνιστικό τάφο - ηρώο.

   Όλα αυτά τα μνημεία ο ξεναγός, μάς τα έδειξε στην αρχική τους μορφή, ξεφυλλίζοντας το αρχαιολογικό του λεύκωμα μέσα από το οποίο ταξιδέψαμε στον τόπο και τον χρόνο για να αποκομίσουμε τις καλύτερες εντυπώσεις για τον εξαιρετικό λόγο του, την ευγένειά του και το τεράστιο εύρος γνώσεων που μάς τα επικοινώνησε με τον καλύτερο τρόπο. Τον ευχαριστούμε θερμά.

   Αφού χαιρετήσαμε τον ξεναγό, αναχωρήσαμε για το Ιερό Προσκύνημα στο Βαπτιστήριο της Αγίας Λυδίας Φιλιππησίας που βρίσκεται στον Ζυγάκτη ποταμό, δυτικά των αρχαίων Φιλίππων, όπου κατά τη διήγηση του Ευαγγελιστού Λουκά, συνοδού του Παύλου, βάπτισε ο Απόστολος Παύλος την πρώτη Ελληνίδα και Ευρωπαία χριστιανή, την πορφυροπώλιδα Λυδία Φιλιππησία.

   Κάθε χρόνο, ανήμερα της μνήμης της Αγίας, την 20ή Μαΐου, μετά το πέρας της πανηγυρικής Αρχιερατικής Θείας Λειτουργίας, κλήρος και λαός με προεξέχοντα τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Φιλίππων Νεαπόλεως και Θάσου, παραβρίσκονται στον ποταμό Ζυγάκτη, όπου τελείται το Βάπτισμα ενηλίκων. Οι στιγμές είναι μοναδικές και άκρως συγκινητικές.

   Τέτοιες στιγμές ζήσαμε και εμείς, όταν επισκεφτήκαμε το Ιερό Βαπτιστήριο, όπου ένας ενήλικας Πολωνός βαπτιζόταν, η τελετή ήταν για εμάς πρωτόγνωρη, συγκινητική και πολύ ατμοσφαιρική.

   Είχε μεσημεριάσει για τα καλά, όταν επιβιβαστήκαμε στο λεωφορείο με προορισμό το άνω Κεφαλάρι Δράμας, ένα χωριό μαγευτικής φυσικής ομορφιάς που το πανέμορφο ποτάμι του και τα ψηλά πλατάνια, το κάνουν πιο εντυπωσιακό και ακόμη πιο όμορφο!

   Σε ένα καθαρό και φιλόξενο περιβάλλον, κάτω από τον ίσκιο των δέντρων απολαύσαμε το γεύμα μας που ήταν εξαιρετικής ποιότητας, την επίγευσή του τη δρόσισε η παγωμένη σαμπάνια ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ, δώρο του Συλλόγου «ΑΜΥΝΤΑΣ» Αμυνταίου, που η Χορωδία τίμησε με τη μουσική της παρουσία την εκδήλωσή μας, στο τσούγκρισμα του Αυγού. Κατόπιν με την εξαιρετική μουσική, για την οποία είχε φροντίσει το μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου μας κ. Νικολέττα Κιόση, σύραμε τον χορό για να επιβεβαιώσουμε για μία ακόμη φορά ότι η μουσική και ο χορός, συγχρόνως, «δομούν και διαχέουν πολιτισμικό νόημα» στις πιο σημαντικές εκφάνσεις της ζωής μας.

   Στη συνέχεια, ήπιαμε τον καφέ μας, κάτω από τους ορμητικούς καταρράκτες που η ομορφιά τους είναι απερίγραπτη· δεν θέλαμε με τίποτε να αποχωριστούμε αυτόν τον επίγειο παράδεισο, όπου η φιλική ατμόσφαιρα που δημιουργήσαμε με τις παρέες, ενίσχυσε τη συνοχή των μελών και των φίλων του Συλλόγου.

   Επόμενος προορισμός, το Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων του Θεόδωρου Κοκκινίδη, το ελληνικό «Μαντάμ Τισό» στα Κηπιά Καβάλας. Εκεί συνομιλήσαμε με εμβληματικά πρόσωπα, όπως, τον Ιωάννη Καποδίστρια, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον Ανδρέα Παπανδρέου, τη Μελίνα Μερκούρη, τον Μίκη Θεοδωράκη, τη Μαρία Κάλλας, τον Αριστοτέλη Ωνάση, τον Γιάννη Τσαρούχη και τόσους άλλους που άφησαν το αποτύπωμά τους, ο καθένας από το δικό του μετερίζι. Ήταν τόσο ζωντανά τα πρόσωπα τους, μόνο που δεν ανέπνεαν…

   Η επίσκεψή μας στο Μουσείο ήταν σύντομη, γιατί έπαιζε ο ΠΑΟΚ και έπρεπε να είμαστε στη Θεσσαλονίκη το βράδυ πριν τις 8.

 … Σε ένα κλίμα χαράς και ικανοποίησης ανανεώσαμε το ραντεβού μας για το επόμενο ταξίδι αναψυχής που θα προτείνει το Δ.Σ. του συλλόγου μας, μετά το καλοκαίρι.

 Καλή αντάμωση!

 Μαρίνα Κάγκα

 Γενική Γραμματέας του Συλλόγου «Ο ΑΜΥΝΤΑΣ»