Το δάγκωμα της κερασφόρου οχιάς…

 (Του Βαγγέλη Νάστου, από το ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ που κυκλοφορεί)…

- «Πως είπες ότι λένε το ποντίκι σου;»

- «Το ποντίκι μου;». Η φωνή της ακούστηκε από την κουζίνα. Το άρωμα του φρεσκοκομμένου καφέ είχε πλημμυρίσει το διαμέρισμα.

- «Δεν έχει όνομα. Είναι απλά η τροφή του φιδιού που βρίσκεται στο ενυδρείο».

  Ήταν ένα υπέροχο, ζεστό πρωινό. Ο ήλιος γέμιζε το δωμάτιο με φως, μια κερασιά άνθιζε στο απέναντι πάρκο κι εγώ ούρλιαζα, έχοντας μια μικρή κερασφόρο οχιά καρφωμένη στον δεξί μου καρπό. Η φίλη μου όρμησε στο δωμάτιο πανικόβλητη…

- «Με δάγκωσε», ψέλλισα. Η φωνή μου έφτασε οριακά στ’ αφτιά της. «Με.. με δάγκωσε», επανέλαβα προσπαθώντας να το συνειδητοποιήσω κι ο ίδιος. Ο φόβος είχε τρυπώσει σε κάθε γωνία του μυαλού μου σαν νερό.

- «Μην ανησυχείς», μου είπε αλλά το ύφος της δεν άρμοζε στα λόγια της.

- «Δεν παίζει να είναι δηλητηριώδες». Κάθε μου λέξη έβγαινε κοφτή. Ένιωθα πως ο αέρας δεν έφτανε στα πνευμόνια μου.

- «Ποιος κρατάει ένα δηλητηριώδες φίδι στο σπίτι του, άλλωστε;».

  Η ερώτησή μου έμεινε αναπάντητη να αιωρείται στον αέρα. Την είδα να σηκώνει το κινητό της και να καλεί έναν αριθμό. Την άκουσα να λέει για κάτι επείγον. Όλα γύρω μου έμοιαζαν ίδια, μα συνάμα τόσο διαφορετικά.

  Ένιωθα σαν πρωταγωνιστής σε όνειρο κακό, μα κάθε φορά που σκεφτόμουν πως πρέπει να τσιμπηθώ για να ξυπνήσω, ένα ρίγος διαπερνούσε την ωμοπλάτη μου.

  Όχι άλλο τσίμπημα! Αν ήταν όνειρο, θα έπινα το πικρό ποτήρι μέχρι τέλους.

- «Βαγγέλη!»

  Γύρισα προς το μέρος της. Δεν είχα ακούσει λέξη!

- «Πάω στον πάνω όροφο να φέρω το βαλιτσάκι για τις πρώτες βοήθειες. Εσύ ξάπλωσε στον καναπέ. Προσπάθησε να κρατάς το σημείο χαμηλότερα από το επίπεδο της καρδιάς και ελαχιστοποίησε τις κινήσεις σου. Έτσι δε θα εξαπλωθεί γρήγορα το δηλητήριο στο σώμα σου. Και μην επιχειρήσεις να χαράξεις την περιοχή με κάποιο μαχαίρι. Θα καταφέρεις στην καλύτερη, να απομακρύνεις το 1/10 του δηλητηρίου ενώ μπορεί να κόψεις κάποιο νεύρο ή να επιμολύνεις το τραύμα και να τα κάνεις χειρότερα».

  Η καρδιά μου φτερούγιζε σαν παγιδευμένο πουλί. Μια σταγόνα ιδρώτα κύλησε πίσω από τ’ αυτί μου.

- «Θα έρθω.. κι εγώ..»

  Κοίταξα προς τα πάνω. Ο διάδρομος του πρώτου πατώματος φαινόταν τόσο μακρινός· τόσο ψηλά, όσο και μια απάτητη βουνοκορφή.

- «Θα μπορούσα.. να το κάνω… Θα μπορούσα…»

  Ο κόσμος έπαψε πια να 'χει χρώματα. Το όνειρο είχε μετατραπεί σε φριχτή ταινία νουάρ, σε ασπρόμαυρο φόντο. Κι όλα έδειχναν πως ο πρωταγωνιστής θα έχανε το σημαντικότερο μπραντ ντε φερ της ζωής του. Λιποθύμησα!

  Πρώτη επανήλθε η όσφρηση. Μια διακριτική μυρωδιά σαπουνιού εξέπληξε ευχάριστα τα ρουθούνια μου. Μάλλον ζούσα, αλλιώς με τον πρότερο βίο μου θα έπρεπε όλα γύρω να μυρίζουν μου θειάφι. Άνοιξα δειλά τα μάτια. Το χέρι μου ήταν δεμένο χαλαρά με ελαστικό επίδεσμο σχεδόν ως τον αγκώνα.

- «Για να αποβεί θανατηφόρο ένα δάγκωμα χρειάζονται τουλάχιστον 4-6 ώρες». Η φωνή της ήταν τόσο σιγανή που έμοιαζε με ανάσα. Τα λόγια της με παρηγόρησαν σαν σύντομη προσευχή. Είχε το κεφάλι μου στα πόδια της, ενώ το χέρι μου ακουμπούσε σε ένα μικρό σκαμπό, δίπλα στον καναπέ.

- «Η περιοχή έχει ήδη αρχίσει να πρήζεται, οπότε έβγαλα το ρολόι σου. Το δηλητήριο του φιδιού εξαπλώνεται μέσω της λεμφικής κυκλοφορίας. Καθώς τα λεμφικά αγγεία είναι επιφανειακά, η πίεση που θα εφαρμοστεί επάνω τους θα καθυστερήσει την προώθηση του δηλητηρίου στο σώμα. Γι ‘αυτό ο επίδεσμός σου καλύπτει μεγάλη επιφάνεια του χεριού σου. Σε λίγο θα’ ρθει το ασθενοφόρο, αλλά αν νιώσεις ότι σε σφίγγει να μου πεις να το χαλαρώσω, καθώς η σφιχτή περίδεση μπορεί να διακόψει την κυκλοφορία και να προκαλέσει ισχαιμία».

  Είχα άπειρες ερωτήσεις, μα διατύπωσα αυτή που έγδερνε με μανία το μυαλό μου.

- «Θα.. Θα πεθάνω;»

Γέλασε.

- «Κάποτε ναι. Αλλά όχι σήμερα. Απλά στο εξής θα είσαι λίγο πιο προσεκτικός».

- «Μα λιποθύμησα».

- «Απ’ το φόβο σου», είπε και γέλασε ξανά. «Πες μου τι νιώθεις».

  Προσπάθησα να κάνω έναν γρήγορο έλεγχο στις λειτουργίες του οργανισμού μου.

- «Πόνο», απάντησα με μια έκφραση δυσφορίας. «Και κάψιμο στο μέρος της πληγής».

Κούνησε το κεφάλι της με κατανόηση.

- «Τυπικά συμπτώματα», είπε. «Αν νιώσεις ζάλη, ναυτία, τάση για εμετό, κεφαλαλγία ή διπλωπία να μου πεις».

- «Αργούν πολύ. Μήπως να ρουφήξεις το δηλητήριο με το στόμα σου;»

Με κοίταξε με μάτια γουρλωμένα.

- «Δεν θα σε βοηθήσει. Εκτός κι αν ψάχνεις παρέα στο κατευόδιό σου».

Δεν γέλασα.

- «Το δηλητήριο βρίσκεται ήδη στο σώμα σου», είπε. «Δεν αφαιρείται με αναρρόφηση, άσε που αν έχω ανοιχτές πληγές στο στόμα θα δηλητηριαστώ κι εγώ. Έκανα ό,τι έπρεπε να κάνω, μην ανησυχείς. Τίποτα άλλο δεν θα σε βοηθήσει για την ώρα. Ούτε ο πάγος, ούτε οι αλοιφές, ούτε τα παυσίπονα».

Κάποιος χτύπησε με δύναμη την πόρτα! Ξεφύσησα ανακουφισμένος.

- «Εσείς είστε;», είπε ο πρώτος άνδρας που μπήκε στο δωμάτιο. Ακολούθησαν άλλοι 2 με ένα φορείο

- «Εγώ ναι».

  Οι 3 άνδρες είδαν στο πρόσωπό μου αυτοπεποίθηση και δυναμισμό, μέσα μου όμως δεν είχα νιώσει ποτέ πιο κοντά στον θάνατο.

  Ο γιατρός γονάτισε δίπλα μου και όσο ξέδενε τον επίδεσμο συστήθηκε, μα αυτοστιγμεί ξέχασα το όνομά του.

- «Το δηλητήριο είναι ένα πολυσύνθετο κοκτέιλ ενζύμων, που αποτελείται από περισσότερα από 50 συστατικά. Τα κυριότερα είναι οι πρωτεΐνες, αλλά υπάρχουν και ενώσεις χαμηλού μοριακού βάρους όπως πεπτίδια, νουκλεοτίδια και μεταλλικά ιόντα», είπε ενώ κοιτούσε με ενδιαφέρον την πληγή.

- «Οι τελευταίες έρευνες δείχνουν πως κι οι άνθρωποι έχουν στο DNA τους τα κατάλληλα γονίδια, ώστε ενδεχομένως -υπό τις κατάλληλες συνθήκες- κάποια στιγμή στο μέλλον, να αναπτύξουν την ικανότητα να παράγουν δηλητήριο από τους σιελογόνους αδένες τους».

Το έκπληκτο βλέμμα μου δεν τον εμπόδισε να συνεχίσει.

- «Υπάρχουν 2 βασικά είδη δηλητηρίων, αυτά που έχουν νευροτοξίνες και αυτά που έχουν αιμοτοξίνες. Τα πρώτα επιτίθονται στο νευρικό σύστημα. Προκαλούν κράμπες, εμετούς, σπασμούς και παράλυση.

  Το χειρότερο που μπορεί νασυμβεί είναι να επιτεθούν στο πνευμονογαστρικό νεύρο, που ελέγχει την αναπνοή. Αν αυτό παραλύσει, παθαίνεις ασφυξία.

  Οι αιμοτοξίνες, από την άλλη, επιτίθονται στα αιμοσφαίρια. Αυτά μοιάζουν με σοκολατάκια που περιέχουν λικέρ. Αποτελούνται από ένα εξωτερικό προστατευτικό περίβλημα και περιέχουν μια κολλώδη ουσία, πλούσια σε οξυγόνο. Οι αιμοτοξίνες καταστρέφουν το περίβλημα και το οξυγόνο χύνεται όπως το λικέρ μετά από μια μικρή δαγκωματιά σ' ένα σοκολατάκι. Αν αυτό συμβεί, θα πάθεις πάλι ασφυξία ακόμα κι αν οι πνεύμονες λειτουργούν κανονικά, γιατί δεν θα φτάνει σ αυτούς αρκετό οξυγόνο.

  Σύμφωνα με τον ΠΟΥ περίπου 5 εκατομμύρια άνθρωποι δαγκώνονται από φίδια κάθε χρόνο, δαγκώματα που προκαλούν θανάτους και χιλιάδες ακρωτηριασμούς .

  Πλέον το ποσοστό θανάτων αντιστοιχεί σε μόλις 2-3% κι αυτοί στην συντριπτική τους πλειοψηφία καταγράφονται στην Ινδία, στην Ασία και στη Ν. Αμερική. Στην Ευρώπη οι θάνατοι είναι σπάνιοι».

  Ζήτησε από τον ένα τραυματιοφορέα να του φέρει ένα μικρό κιτ από το ασθενοφόρο και συνέχισε απτόητος- «Το αντίδοτο τώρα. Είναι ορός από ζώα που έχουν καταστεί ανοσοποιημένα στην τοξικότητα δηλητηρίου, με ενέσεις δηλητηρίου κλιμακούμενης δοσολογίας. Η έρευνα ξεκίνησε με τον Hnery Sivell το 1887 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Πλέον παράγεται ένας μεγάλος αριθμός μονοειδικών και πολυειδικών αντίδοτων.

  Μονοειδικό είναι αυτό που είναι αποτελεσματικό έναντι ενός είδους δηλητηριωδών ζώων, ενώ πολυειδικό αυτό που χρησιμοποιείται έναντι μίγματος δύο η περισσότερων δηλητήριων. Μονοειδικά χρησιμοποιούμε όταν γνωρίζουμε σίγουρα το φίδι που μας δάγκωσε, αλλιώς χορηγούμε πολυειδικά.

  Ο Sivell εμβολίαζε περιστέρια με υποθανάτιες δόσεις για δηλητήριο κροταλία. Όταν έκανε ενέσεις με δηλητήριο σε υψηλότερο επιπέδο απ΄αυτό που θα έπρεπε να προκαλέσει τον θάνατο, διαπίστωσε ότι είχαν αναπτύξει ανοσία.

  Αυτό προσπαθεί να κάνει κι οργανισμός μας. Να αμυνθεί δηλαδή παράγοντας αντισώματα, αλλά δυστυχώς το δηλητήριο δρα γρηγορότερα, οπότε η μάχη χάνεται, το ίδιο κι ο πόλεμος.

  Ο Kanthak που συνέχισε τις έρευνες, διαπίστωσε κάτι υπέροχο. Ότι η ανοσία μπορεί να ενσταλαχτεί σε ένα άλλο ζώο, αρκεί να αναμίξει το δηλητήριο με αίμα από ένα ανοσοποιημένο ζώο.

  Ο αντιοφικός ορός, λοιπόν, παράγεται με έγχυση μικρής ποσότητας δηλητηρίου σε ένα ζώο για να αντιδράσει το ανοσοποιητικό του σύστημα και να δημιουργήσει τα αντισώματα που στη συνέχεια απομονώνονται. Γι αυτή τη διαδικασία χρησιμοποιούμε άλογα, καθώς είναι υπάκουα και κυρίως μεγαλόσωμα, οπότε παράγουν μεγάλο όγκο πλάσματος.

  Τα αντίδοτα γενικά είναι αποτελεσματικά και ασφαλή, αλλά αν κάποιος είναι αλλεργικός σε πρωτεΐνες αλόγου, τότε χρησιμοποιείται ο ορός από πλάσμα προβάτου.

  Τον τελευταίο αιώνα οι μέθοδοι απόκτησης έχουν αλλάξει ελάχιστα. Πλέον επεξεργαζόμαστε τον ορό με θειικό αμμώνιο για την απομόνωση της σφαιρίνης.

  Επιπλέον, απομακρύνουμε τμήματα της ανοσοσφαιρίνης που είναι κυρίως υπεύθυνα για τις αλλεργικές αντιδράσεις.

  Την άλλη εβδομάδα θα παρακολουθήσω μέσω σκάιπ τη διαδικασία που σου περιγράφω, από ένα άρτια εξοπλισμένο κέντρο στην Αυστραλία. Το σώμα του αλόγου είναι πραγματικά ένα εργοστάσιο αντισωμάτων. Αντλούνται περίπου 5-6 λίτρα αίμα κάθε φορά, σε μια διαδικασία που επαναλαμβάνεται κάθε μήνα, το πλάσμα απομονώνεται και το αίμα ξαναεγχύεται στο άλογο. Αν θες, μπορώ να σου στείλω το λινκ, έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον».

- «Α», είπα. Τι να λεγα δηλαδή; Πόσο πολύ θα ήθελα να δω άλογα να δίνουν πλάσμα; Λίγο περίεργα τα 'λεγε ο γιατρός. Και δεν έκανε και τον όρο να τελειώνουμε.

- «Εμείς ξέρουμε ότι πρόκειται για κερασφόρο οχιά, άρα πάμε σε μονοειδικό ορό, ναι;» ρώτησα προσπαθώντας να επιταχύνω τη διαδικασία. Η αρχική μου ανακούφιση είχε αρχίσει να δίνει τη θέση της σε μια κλιμακούμενη ανησυχία.

Με κοίταξε συνοφρυωμένος.

- «Ο αντιοφικός ορός δεν αποτελεί πανάκεια για το δάγκωμα», μου είπε απότομα.

- «Χορηγείται πια μόνο σε σοβαρότατες περιπτώσεις και μόνο σε νοσοκομεία με στενή ιατρική παρακολούθηση. Έχει προκαλέσει οξείες αλλεργικές αντιδράσεις. Στη συντριπτική πλειοψηφία η χορήγηση αντιτετανικού ορού, αντιβιοτικών και ενδοφλέβιων υγρών είναι αρκετή κι αυτό είναι που θα κάνουμε και στην περίπτωσή σας», μου είπε και οι σφυγμοί μου εκτοξεύτηκαν στο 200.

- «Είστε σίγουρος, γιατρέ;», ρώτησε η φίλη μου θορυβημένη.

- «Απολύτως», φώναξε και χτύπησε το χέρι στο τραπέζι.

- «Θα ακολουθήσουμε αυτή τη θεραπεία παρακολουθώντας τον στενά και μόνο αν υπάρχει δραματική επιδείνωση θα του χορηγηθεί το αντίδοτο. Και άλλη φορά να προσέχετε. Γιατί και με το αντίδοτο δεν αποκτάτε ανοσία εφ’ όρου ζωής. Αν ξαναδαγκωθείτε θα χρειαστείτε ξανά και δεν μας περισσεύει. ΠΑΡΤΕ ΤΟΝ».

  Απ’ όσο ενδιαφέροντα είχα να κάνω εκείνο το πρωί, εγώ προτίμησα να χαϊδέψω ένα ποντίκι. Καλά να πάθω!