Τα ματωμένα Δεκεμβριανά 1944, προθάλαμος του Εμφυλίου...

Πως «σώθηκε» η Αθήνα, η συνεισφορά των λοχαγών (μετέπειτα αντιστράτηγων) Κων/νου Λιάνη και Αναστασίου Κορίνα. Πως μοιράστηκε ο κόσμος στην Μόσχα 1944 και Γιάλτα 1945... 

(Από το ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ που κυκλοφορεί… Γράφουν: Ηλίας Χασιώτης – ιστορικός ερευνητής Δυτικής Μακεδονίας - Κώστας Μησιάλης - Ιστορικός ερευνητής

 

  Συμπληρώθηκαν 75 χρόνια από τότε που το Ελληνικό Αδελφικό Αίμα χύθηκε στην πλατεία Συντάγματος, οδήγησε στην μάχη των 33 ημερών της Αθήνας και συγχρόνως επώασε τον τρίχρονο εμφύλιο σπαραγμό του 1946 – 1949. 

Η Αθήνα ελεύθερη – Πανηγυρισμοί πριν τη θύελλα…

  Ήταν το πρωινό Πέμπτης 12 Οκτωβρίου 1944, όταν ένας Γερμανός Υπολοχαγός υπέστειλε την Χιτλερική σημαία (σβάστικα) από την Ακρόπολη, ύστερα από 1.264 ημέρες κατοχικής εξαθλίωσης, που στοίχησαν στην Ελλάδα 600 – 700.000 νεκρούς, περίπου το 10% του τότε πληθυσμού της.

  Η Αθήνα ζούσε την ύψιστη χαρά στην σύγχρονη ιστορία της, γι’ αυτό και η 12^η Οκτωβρίου 1944 θεωρείται άτυπα η επίσημη γιορτή της Αθήνας.

  Μια εβδομάδα μετά, το πρωί της 18^ης Οκτωβρίου, το θρυλικό Θωρηκτό «ΑΒΕΡΩΦ» αγκυροβόλησε στο Κερατσίνι, μεταφέροντας απ’ τον Τάραντα της Σικελίας την πολιτική ηγεσία της χώρας και στις 10:30 ο Γεώργιος Παπανδρέου ύψωσε την Ελληνική σημαία στην Ακρόπολη.

Ο λαός της Αθήνας, ήδη έχει ξεχυθεί στους δρόμους και γιορτάζει.

  Στις 23 Οκτωβρίου 1944, το κλίμα ενθουσιασμού γενικεύεται σε όλη την Ελλάδα. Σχηματίζεται κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, με πρωθυπουργό τον Γεώργιο Παπανδρέου και έξη ΕΑΜικούς υπουργούς, αλλά με την ΕΑΜ – ΕΛΑΣ να είναι σε όλη την επικράτεια οπλισμένο και να έχει αυξημένη λαϊκή αποδοχή.

Σύννεφα στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας…  

  Στις 5 Νοεμβρίου, ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου ανακοίνωσε, ύστερα από την συνεργασία που είχε με τον Βρετανό στρατηγό Σκόμπι, ότι ο ΕΛΑΣ (στρατηγικό σκέλος του ΕΑΜ) και ο ΕΔΕΣ του Ζέρβα, θα αποστρατεύονταν ως τις 10 Δεκεμβρίου 1944. Σημειωτέον ότι στις 26 Σεπτεμβρίου 1944, στην Καζέρτα της Ιταλίας, ΕΛΑΣ, ΕΔΕΣ και Ελληνικός στρατός Μέσης Ανατολής, είχαν αναγνωρίσει ως αρχιστράτηγο τους τον Βρετανό στρατηγό Σκόμπι.

  Όμως η απόφαση αυτή δεν άρεσε στο ΚΚΕ, γιατί η αποστράτευση του ΕΛΑΣ θα αφαιρούσε από το ΚΚΕ ένα ισχυρό χαρτί, στην πρόθεση του να επιβάλει στην μεταπολεμική Ελλάδα, καθεστώς στης αρεσκείας του, στο άμεσο μέλλον.

  Την 1^η Δεκεμβρίου, παραιτούνται από την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, οι εξής ΕΑΜίτες υπουργοί: Αλ. Σβώλος, Γ. Ζέβγος, Μ. Πορφυρογέννης, Ν. Ασκούτσης, Ηλ. Τσιριμώκος και Αγγ. Αγγελόπουλος και το ΕΑΜ αποφάσισε να γίνει συλλαλητήριο, στις 3 Δεκεμβρίου στην πλατεία Συντάγματος, παρά την κυβερνητική απαγόρευση.

Η Ματωμένη Κυριακή. Η Αθήνα στις φλόγες. Το πρώτο Αδελφικό Αίμα… 

  Το πρωί της Κυριακής 3 Δεκεμβρίου 1944, χιλιάδες λαού πλημμύρησαν τους δρόμους που οδηγούν στην πλατεία Συντάγματος.  Η ώρα πλησίαζε 11, όταν ρίχνονται δολοφονικά πυρά, απέναντι από το ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία», εναντίον των διαδηλωτών, με αποτέλεσμα 21 νεκρούς και 140 τραυματίες (Κυριακάτικος Ριζοσπάστης 3/11/96). Η αυλαία μιας τραγωδίας, έχει ανοίξει…

  Ακολούθησαν πολλά σενάρια για το ποιος έκανε την αρχή των πυροβολισμών. (Αιτία ήταν ο Αριστομένης Προβελέγγιος, που επικεφαλής φάλαγγας διαδηλωτών έριξε χειροβομβίδα στην είσοδο πολυκατοικίας με αριθμό 6 της Λεωφόρου Βασ. Σοφίας, όπου διέμενε ο πρωθυπουργός Παπανδρέου, με συνέπεια τον θάνατο αρχιφύλακα της Αστυνομίας («Η Καθημερινή» 70 χρόνια από τα Δεκεμβριανά, σελ. 34, έτος 2014), ή απρόκλητα πυροβόλησε η Αστυνομία; Μετά 14 χρόνια, ο Άγγελος Έβερτ…) 

  Μετά 14 χρόνια, ο Άγγελος Έβερτ, Δ/ντης Αστυνομίας πόλεως Αθηνών, εκείνη την κρίσιμη περίοδο γνωστός για τις σχέσεις του με τους Εγγλέζους, ομολόγησε ότι αυτός έδωσε την εντολή της δολοφονικής επίθεσης (δηλώσεις στην εφημερίδα «Ακρόπολη» 3/12/58), γιατί υπήρχε κίνδυνος κατάλυσης του κράτους.

  Την επόμενη ημέρα, και ημέρα γενικής απεργίας, κατά τη διάρκεια της κηδείας των νεκρών (2), είχαμε νέα επεισόδια με νέους νεκρούς. Τα αιματηρά γεγονότα γενικεύονται, με επιθέσεις κατά των Αστυνομικών τμημάτων σε όλη την Αθήνα. Η εμφύλια διαμάχη έχει ξεκινήσει…

Στρατιωτικές δυνάμεις αντιπάλων...

   Από την πλευρά των στασιαστών, ο Μίκης Θεοδωράκης που μετείχε στα Δεκεμβριανά ως καπετάνιος του ΕΛΑΣ, γράφει: «Δεν ξέρω πόσοι ακριβώς ήμασταν. Όμως η δύναμη μας υπολογίζονταν σε 20.000, σε Αθήνα, Πειραιά, συνοικίες.

  Η πλευρά της κυβέρνησης, είχε να παρατάξει την εμπειροπόλεμη ταξιαρχία Ρίμινι (3^η ορεινή ταξιαρχία), με Διοικητή τον Θρασύβουλο Τσακαλώτο (θείο του τέως υπουργού Οικονομικών) και υποδιοικητή τον περίφημο Παπαδόπουλο Νικόλαο (προσωνύμιο «Παππούς», ήρωας μετέπειτα, τον Φεβρουάριο 1949 στη Μάχη της Φλώρινας), δυνάμεως 2.791 ανδρών, το Σύνταγμα Χωροφυλακής Μακρυγιάννη, με Διοικητή τον Γεώργιο Σαμουήλ, δυνάμεως 517 ανδρών, το Αρχηγείο Χωροφυλακής με 124 άνδρες.

  Οι αρχικά αποβιβασθέντες Άγγλοι ήταν 600, αλλά είχαμε συνεχώς νέες αφίξεις, με απόσπαση από το μέτωπο κατά των Γερμανών στην Ιταλία (η Γερμανία συνθηκολόγησε στις 7 Μαΐου 1945), με 20 άρματα μάχης και 19 τεθωρακισμένα οχήματα»… 

Η δραματική σύσκεψη για εγκατάλειψη. Πως «σώθηκε» η Αθήνα»…  

  Από τις 4 ως τις 11 Δεκεμβρίου, οι στασιαστές είχαν καταλάβει τις συνοικίες και το κέντρο του Πειραιά, με δυνάμεις του ΕΛΑΣ να πλημυρίζουν την Αττική.

  Οι καπετάνιοι του ΕΛΑΣ, για λόγους ασφαλείας, είχαν μεταφέρει τις οικογένειες τους στην Καισαριανή, την οποία ονόμασαν «Μικρό Στάλινγκραντ στους πρόποδες του Υμηττού». (250 ευέλπιδες και 300 περίπου άντρες της Οργανώσεως Χ του Γεωργίου Γρίβα (Διγενή).

9 Νοεμβρίου 1944. Οδός Σταδίου. Ταξιαρχία Ρίμινι. 

Δ/της συν/χης Τσακαλώτος Θρασύβουλος, υπασπιστής Κων/νος Λιάνης

  Ελλάδα, υπό έννοια κράτους, δεν υπήρχε, παρά μόνο μια έκταση 4 τετραγωνικών χιλιομέτρων στο κέντρο των Αθηνών, με έδρα της κυβέρνησης στην πλατεία Συντάγματος στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία».

  Σχετικά με την δραματική σύσκεψη, όλοι οι ερευνητές αντιγράφουν το βιβλίο του θρυλικού πρωταγωνιστή, Συνταγματάρχη τότε Θρασύβουλου Τσακαλώτου, ο οποίος γράφει:

  «Οι κομμουνιστές ίσως δεν γνώρισαν πόσον πλησίον από την πόρτα της επικρατήσεώς των πέρασαν. Την 20:30 της 11^ης Δεκεμβρίου εκλήθην επειγόντως εις τον Σταθμός Διοικήσεως της 23^ης Αγγλικής Ταξιαρχίας εις τα Ιλίσια.

  Εις την σύσκεψιν ταύτην εις την οποίαν παρέστησαν όλοι οι Διοικηταί των Αγγλικών μονάδων, μετέσχων ο επιτελάρχης Γερ. Λάμαρης, ο Δ/ντης επιχειρήσεων, Ταγ/χης Καραδήμας και ο υπασπιστής μου, Λοχαγός Κων/νος Λιάνης.

  Μας ανεκοινώθει η απόφασις του Αγγλικού στρατηγείου περί εκκενώσεως των Αθηνών και συγκενρώσεων των δυνάμεων στην περιοχή του Δέλτα Φαλήρου. Έμειναν σύμφωνοι οι επιτελείς μου, να αντιδράσω έντονα. Η σύσκεψη διεκόπη δια να επαναληφθεί την επομένη 12 Δεκεμβρίου. Η απόφασις μας ήτο ομόφωνος να αμυνθώμεν έστω και μόνοι μας… Οπλισμένος με την απόφασιν ταύτην, την επόμενη ημέρα παρουσιάσθην εις τον Πρωθυποργόν Γεώργιον Παπανδρέου, ο οποίος έμεινε κατάπληκτος. Επικοινώνησε με τον Βασιλέα Γεώργιο στο Λονδίνο, αμέσως. Και αυτός με τον Τσόρτσιλ.

  Την επομένη, 13Δεκεμβρίου, παρουσιάσθην με το επιτελείον μου εις τον στρατηγόν Σκόμπι. Συζητήσαμε περί της ανάγκης προσβολής της Καισαριανής – Κοκκινιάς, όπου ήσαν συγκεντρωμέναι αι οικογένειαι των κομμουνιστών».

Η επίθεση κατά της «Σωτηρίας»…  

  Το Νοσοκομειακό Συγκρότημα «Σωτηρία», είχε μετατραπεί σε ισχυρό στρατηγικό βραχίονα των στασιαστών, με δύο τάγματα του ΕΛΑΣ, το ΙΙ/42 και ΙΙ/34.

Ο Αμυνταιώτης Αντιστράτηγος 

Κορίνας Αναστάσιος, γιός του 

Μακεδονομάχου Νικόλαου Κορίνα

  Γράφει ο Θρ. Τσακαλώτος (2) σελ. 34: «Η Ταξιαρχία διέταξε την εκκαθάριση του συγκροτήματος «Σωτηρία», με 3 άρματα και 3 καριερ και 31 τεθωρακισμένα αυτοκίνητα, υπό τον Λοχαγό Κορίνα Αναστάσιο και διλοχία Εθνοφυλακής.

  Οι ΕΛΑΣίται δεν ήταν δυνατόν να σωθούν από την επιδρομή των Κορίνα – Σπηλιωτόπουλου – Δουκάκη. Από τα ΕΛΑΣίτικα τάγματα, ελάχιστοι διεδώθησαν. 15 αξιωματικοί και 300 ΕΛΑΣίται συνελήφθησαν».

Η μάχη της Καισαριανής… 

  «Στις 28 Δεκεμβρίου 1944, αποφασίστηκε η εκκαθάριση της Καισαριανής, που αποτελούσε το ισχυρότερο κέντρο αμύνης των στασιαστών, καθώς κάθε οικία είχε μετατραπεί σε φρούριο, γι’ αυτό και αποκαλούνταν «Το Στάλινγκραντ των Αθηνών». Η επιχείρηση εκτελέσθηκε από τον Συν/ρχη Νικόλαο Παπαδόπουλο («Παππού»), υποδιοικητή της ταξιαρχίας. Οι ελάχιστοι, αμύνθηκαν σθεναρά. Τελικά υπεχώρησαν. Συνελήφθησαν 400 αιχμάλωτοι» (2) Σελ. 34-35 Σελ. 124

  «Για τις επιχειρήσεις αυτές, ο Λοχαγός Κορίνας προτάθηκε για προαγωγή επ’ ανδραγαθία», γράφει στις 15/6/45 ο Θρ. Τσακαλώτος. 

  Συμπερασματικά: Οι δύο επιχειρήσεις. «Σωτηρία» και Καισαριανής, ήταν καθοριστικές για την τελική έκβαση της Μάχης των Αθηνών. 

  Επίλογος: Κατ’ ουσίαν τα Δεκεμβριανά άνοιξαν την αυλαία της Ελληνικής τραγωδίας του αδελφοκτόνου Εμφυλίου και όπως έγραψε ο κορυφαίος Βρετανός ιστορικός Τόυμπη: «Ο Ελληνικός Εμφύλιος υπήρξε ο μοναδικός θερμός πόλεμος του ψυχρού πολέμου στην Ευρώπη, όπου αναμετρήθηκαν Δύση και Ανατολή με Έλληνες αντιπροσώπους τους», για να προσθέσει ο ημέτερος Νίκος Μέρτζος: «Η ιστορία δείχνει, ότι στις δύο πλευρές του Ελληνικού Εμφυλίου, έπεσε ο ανθός του Γένους»…

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ…