Τα οφέλη του ελαιολάδου…

 Γράφει η Ιωάννα Καλυβά*, στο ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ που κυκλοφορεί….

  Το ελαιόλαδο μπορεί να προσφέρει πολλά οφέλη για την υγεία, όπως αντιοξειδωτικά, υγιή λίπη και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.

   Οι επιπτώσεις του διατροφικού λίπους στην υγεία είναι αμφιλεγόμενες. Ωστόσο, οι ειδικοί συμφωνούν ότι το ελαιόλαδο, ειδικά το εξαιρετικά παρθένο, είναι καλό για την υγεία.

 Κάποια από τα οφέλη του είναι:

 Είναι πλούσιο σε υγιή μονοακόρεστα λιπαρά

   Το ελαιόλαδο είναι το φυσικό λάδι που εξάγεται από τις ελιές, τον καρπό της ελιάς.

   Περίπου το 13,8% του ελαίου είναι κορεσμένα λιπαρά, ενώ το 10,5% είναι πολυακόρεστα, όπως τα ω-6 και ω-3 λιπαρά οξέα. Ωστόσο, το κυρίαρχο λιπαρό οξύ του ελαιολάδου είναι το ελαϊκό οξύ, ένα μονοακόρεστο λίπος που αποτελεί το 71% της συνολικής περιεκτικότητας σε λάδι.

   Μελέτες δείχνουν ότι το ελαϊκό οξύ μειώνει τη φλεγμονή και το οξειδωτικό στρες, και μπορεί ακόμη και να έχει ευεργετικές επιδράσεις σε γονίδια που συνδέονται με τον καρκίνο.

   Τα μονοακόρεστα λιπαρά είναι επίσης αρκετά ανθεκτικά στην υψηλή θερμότητα, καθιστώντας το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο μια υγιεινή επιλογή για μαγείρεμα.

 Περιέχει μεγάλες ποσότητες αντιοξειδωτικών

   Το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο περιέχει μέτριες ποσότητες βιταμινών. Για παράδειγμα, 1 κουταλιά της σούπας (tbsp) περιέχει 13% της Ημερήσιας Αξίας (DV) για τη βιταμίνη Ε και 7% της DV για τη βιταμίνη Κ.

   Ωστόσο, το ελαιόλαδο είναι επίσης πλούσιο σε ισχυρά αντιοξειδωτικά που είναι βιολογικά ενεργά. Αυτά μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου χρόνιων ασθενειών που επηρεάζουν το καρδιαγγειακό και το κεντρικό νευρικό σύστημα.

   Τα αντιοξειδωτικά καταπολεμούν επίσης τη φλεγμονή και βοηθούν στην προστασία της χοληστερόλης του αίματος από την οξείδωση. Δύο οφέλη που μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.

 Έχει ισχυρές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες

   Η χρόνια φλεγμονή θεωρείται ότι αποτελεί κύρια αιτία ασθενειών, όπως:

 - καρκίνος

 - καρδιακές παθήσεις

 - μεταβολικό σύνδρομο

 - διαβήτης τύπου 2

 - νόσος Αλτσχάιμερ

 - αρθρίτιδα

 - παχυσαρκία

   Το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της φλεγμονής, η οποία μπορεί να είναι ένας από τους κύριους λόγους για τα οφέλη του για την υγεία.

   Τα αντιοξειδωτικά μεσολαβούν στις κύριες αντιφλεγμονώδεις επιδράσεις. Μεταξύ αυτών είναι η ελαιοκανθάλη, η οποία έχει αποδειχθεί ότι λειτουργεί παρόμοια με την ιβουπροφαίνη, ένα μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες φάρμακο.

   Έρευνα δείχνει επίσης ότι το ελαϊκό οξύ, το κύριο λιπαρό οξύ στο ελαιόλαδο, μπορεί να μειώσει τα επίπεδα ορισμένων φλεγμονωδών δεικτών, όπως η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP).

 Μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη των εγκεφαλικών επεισοδίων

   Ένα εγκεφαλικό επεισόδιο προκαλείται από διαταραχή της ροής του αίματος στον εγκέφαλό μας, είτε λόγω θρόμβου αίματος είτε λόγω αιμορραγίας.

 Είναι η δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).

   Η σχέση μεταξύ ελαιολάδου και κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου έχει μελετηθεί εκτενώς, αλλά τα αποτελέσματα είναι ανάμεικτα.

   Για παράδειγμα, μια ανασκόπηση του 2014 σε μελέτες σε 841.000 άτομα διαπίστωσε ότι το ελαιόλαδο ήταν η μόνη πηγή μονοακόρεστων λιπαρών που σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου και καρδιακών παθήσεων.

   Ωστόσο, μια μετα-ανάλυση του 2020 δεν διαπίστωσε σημαντική σύνδεση μεταξύ της πρόσληψης ελαιολάδου και του κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου.

 Προστατεύει από τις καρδιακές παθήσεις

   Οι καρδιακές παθήσεις είναι η πιο συχνή αιτία θανάτου στον κόσμο, σύμφωνα με τον ΠΟΥ.

 Μελέτες παρατήρησης που διεξήχθησαν πριν από μερικές δεκαετίες έδειξαν ότι οι καρδιακές παθήσεις είναι λιγότερο συχνές στις μεσογειακές χώρες.

   Αυτό οδήγησε σε εκτεταμένη έρευνα για τη μεσογειακή διατροφή, η οποία έχει πλέον αποδειχθεί ότι μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.

   Το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο είναι ένα από τα βασικά συστατικά αυτής της διατροφής, αλλά η έρευνα για τα οφέλη του για τις καρδιακές παθήσεις είναι ανάμεικτη.

   Για παράδειγμα, μια ανασκόπηση του 2018 υποδηλώνει ότι μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της φλεγμονής και στην αύξηση της HDL (καλής) χοληστερόλης. Οι συγγραφείς σημειώνουν ότι μπορεί επίσης να μειώσει άλλα λιπίδια του αίματος, αλλά όχι τόσο όσο άλλα φυτικά έλαια.

   Από την άλλη πλευρά, μια μετα-ανάλυση του 2022 διαπίστωσε ότι κάθε επιπλέον 10 γραμμάρια ελαιολάδου που καταναλώνονται καθημερινά είχαν ελάχιστες επιπτώσεις στα λιπίδια του αίματος.

   Το ελαιόλαδο έχει επίσης αποδειχθεί ότι μειώνει την αρτηριακή πίεση, η οποία είναι ένας από τους ισχυρότερους παράγοντες κινδύνου για καρδιακές παθήσεις και πρόωρο θάνατο.

   Εάν έχετε καρδιακή νόσο, οικογενειακό ιστορικό καρδιακών παθήσεων ή οποιονδήποτε άλλο παράγοντα κινδύνου, ίσως  να εξετάσετε το ενδεχόμενο να συμπεριλάβετε το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο στη διατροφή σας.

 Το ελαιόλαδο δεν σχετίζεται με την αύξηση βάρους και την παχυσαρκία

   Η κατανάλωση υπερβολικών ποσοτήτων θερμίδων μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους και τα λίπη έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες.

   Ωστόσο, πολυάριθμες μελέτες έχουν συνδέσει τη μεσογειακή διατροφή, πλούσια σε ελαιόλαδο, με ευνοϊκές επιδράσεις στο σωματικό βάρος.

   Μια ανασκόπηση του 2018 διαπίστωσε επίσης ότι οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε ελαιόλαδο βοήθησαν στην προώθηση της απώλειας βάρους περισσότερο από τις δίαιτες με χαμηλή περιεκτικότητα σε ελαιόλαδο.

   Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η κατανάλωση υπερβολικών ποσοτήτων οποιουδήποτε τροφίμου θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση βάρους και το ελαιόλαδο δεν αποτελεί εξαίρεση.

   Εάν δεν είστε σίγουροι για την ποσότητα ελαιολάδου που πρέπει να καταναλώσετε, μιλήστε με έναν διαιτολόγο. Θα μπορούσε να σας παρέχει διατροφικές συστάσεις ειδικά για εσάς.

 Μπορεί να καταπολεμήσει τη νόσο Αλτσχάιμερ

   Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια από τις πιο συχνές νευροεκφυλιστικές παθήσεις στον κόσμο.

   Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της είναι η συσσώρευση πλακών β-αμυλοειδούς μέσα στα εγκεφαλικά κύτταρα, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της γνωστικής λειτουργίας και απώλεια μνήμης.

   Μια ανασκόπηση του 2024 διαπίστωσε ότι το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης νόσου Αλτσχάιμερ και γνωστικής εξασθένησης. Μπορεί να το κάνει αυτό μειώνοντας τις πλάκες β-αμυλοειδούς, τη νευροφλεγμονή και το οξειδωτικό στρες.

   Λάβετε υπόψη ότι απαιτείται περισσότερη έρευνα για να προσδιοριστεί πλήρως η επίδραση του ελαιολάδου στη νόσο Αλτσχάιμερ.

 Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2

   Το ελαιόλαδο μπορεί να βοηθήσει στην προστασία από τον διαβήτη τύπου 2.

   Μια μελέτη του 2019 διαπίστωσε ότι τα άτομα με προδιαβήτη που λάμβαναν 55mL ελαιόλαδου εμπλουτισμένου με ολεανολικό οξύ κάθε μέρα είχαν 55% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν διαβήτη από τους συμμετέχοντες στην ομάδα ελέγχου.

   Μια μετα-ανάλυση του 2017 διαπίστωσε επίσης ότι η συμπλήρωση ελαιολάδου βοήθησε σημαντικά στη μείωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και της γλυκόζης πλάσματος νηστείας σε άτομα με διαβήτη τύπου 2.

 Τα αντιοξειδωτικά στο ελαιόλαδο έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες

   Ο καρκίνος είναι μια από τις πιο συχνές αιτίες θανάτου στον κόσμο, σύμφωνα με τον ΠΟΥ. Οι άνθρωποι στις μεσογειακές χώρες έχουν χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η μεσογειακή διατροφή, η οποία περιλαμβάνει ελαιόλαδο, μπορεί να είναι ο λόγος.

   Μια μεγάλη μετα-ανάλυση του 2022 διαπίστωσε ότι τα άτομα που κατανάλωναν τη μεγαλύτερη ποσότητα ελαιολάδου είχαν 31% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο.

   Αυτό μπορεί να οφείλεται στα αντιοξειδωτικά στο ελαιόλαδο, τα οποία μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση της οξειδωτικής βλάβης που προκαλείται από τις ελεύθερες ρίζες, μια κύρια αιτία καρκίνου.

   Παρά τις θετικές προοπτικές, απαιτείται περισσότερη έρευνα για να προσδιοριστεί ο ακριβής ρόλος του ελαιολάδου στον καρκίνο.

 Μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας

   Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια αυτοάνοση ασθένεια που χαρακτηρίζεται από παραμορφωμένες και επώδυνες αρθρώσεις.

   Αν και η ακριβής αιτία δεν είναι καλά κατανοητή, περιλαμβάνει το ανοσοποιητικό σύστημα που επιτίθεται κατά λάθος σε υγιή κύτταρα.

   Μια μελέτη του 2023 διαπίστωσε ότι το ελαιόλαδο συνδέθηκε με χαμηλότερους δείκτες φλεγμονής και σοβαρότητα της νόσου σε άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα, ειδικά για πιο σοβαρή δραστηριότητα της νόσου.

   Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι το ελαιόλαδο βοήθησε στη μείωση των επιπέδων CRP, τα οποία μπορεί να παίζουν ρόλο στη φλεγμονή και την εξέλιξη της νόσου.

   Ωστόσο, περιορισμένη έρευνα υποστηρίζει την επίδραση του ελαιολάδου στη ρευματοειδή αρθρίτιδα.

 Το ελαιόλαδο έχει αντιβακτηριακές ιδιότητες

   Το ελαιόλαδο περιέχει ενώσεις που μπορούν να αναστείλουν ή να σκοτώσουν επιβλαβή βακτήρια.

   Ένα από αυτά είναι το Helicobacter pylori (H. pylori), ένα βακτήριο που ζει στο στομάχι και μπορεί να προκαλέσει έλκος στομάχου και καρκίνο του στομάχου.

   Μια μελέτη σε ζώα του 2022 διαπίστωσε ότι το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση ορισμένων στελεχών αυτού του βακτηρίου.

  Ωστόσο, απαιτείται περισσότερη έρευνα σε ανθρώπους για να υποστηριχθεί ο ρόλος του ελαιολάδου στην καταπολέμηση βακτηρίων και λοιμώξεων.

 Βεβαιωθείτε ότι έχετε προμηθευτεί εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο

   Η αγορά εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου μπορεί να προσφέρει περισσότερα οφέλη για την υγεία από το ραφιναρισμένο ελαιόλαδο.

   Το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο διατηρεί ορισμένα από τα αντιοξειδωτικά και τις βιοδραστικές ενώσεις από τις ελιές, ενώ το ραφιναρισμένο ελαιόλαδο χάνει πολλά από τα θρεπτικά συστατικά της ελιάς.

   Είναι επίσης σημαντικό να διαβάσετε προσεκτικά τις ετικέτες και τις λίστες συστατικών πριν αγοράσετε ένα προϊόν. Πολλά έλαια που αναγράφουν «έξτρα παρθένο» στην ετικέτα έχουν αραιωθεί με άλλα ραφιναρισμένα έλαια.

 * Ιωάννα Καλυβά

 Διαιτολόγος - Διατροφολόγος