Το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων…

 Γράφει η Μαρίνα Κάγκα*, στο ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ που κυκλοφορεί)…

  Και σε έναν κόσμο που βιώνει σοβαρή οικουμενική κρίση, …η αναζήτηση του πραγματικού νοήματος των Χριστουγέννων μοιάζει ακόμα πιο επιτακτική!

   Οι άγιες ημέρες των Χριστουγέννων έφτασαν και οι προετοιμασίες έχουν αρχίσει εδώ και πολύ καιρό, τόσο στη χώρα μας όσο και σε ολόκληρο τον πλανήτη που σχετίζεται με τη Χριστιανική θρησκευτική ομολογία.

   Στολίζονται σπίτια, χριστουγεννιάτικα δέντρα, φωταγωγούνται δρόμοι, πλατείες, προσφέρονται γλυκίσματα, διοργανώνονται εκδρομές, ταξίδια· πραγματοποιούνται πανηγυρικές εορταστικές εκδηλώσεις, δίνοντας έμφαση στην κυριαρχία του εμπορικού στοιχείου των εορτών και όχι στην πνευματική χαρά και την ουράνια αγαλλίαση.

   Την πνευματική χαρά δεν μπορεί να τη νοιώσει κανείς όταν αντιμετωπίζει τα Χριστούγεννα μόνο ως περίοδο διακοπών, όπου συγκεντρώνεται ολόκληρη η οικογένεια, προσβλέποντας σε μια ευτυχή περίσταση που την σηματοδοτούν το καλό φαγητό, το τραγούδι, ο χορός, η συντροφιά, η ανταλλαγή δώρων και συχνά η πραγματική ευτυχία να λείπει...

   Άραγε, γιατί συμβαίνει αυτό; Τι δεν πάει καλά για πολλούς ανθρώπους τις άγιες αυτές ημέρες;

   Η εκκοσμίκευση μοιάζει να είναι το κεντρικό πρόβλημα, η εγγενής αδιαφορία, η αδυναμία, δηλαδή, να ζήσουμε τη χαρά που προσφέρει ο Χριστός στη ζωή του ανθρώπου. Είναι γεγονός ότι, τις τελευταίες δεκαετίες, η γιορτή των Χριστουγέννων έχει αποχρωματιστεί για τους περισσότερους και την εικόνα τους συνθέτουν έλατα, τάρανδοι, λαμπιόνια. Η τηλεόραση διαφημίζει επίμονα ένα αόριστο «πνεύμα Χριστουγέννων». Ένα θαύμα που ως διά μαγείας θα λύσει όλα μας τα προβλήματα και θα φέρει την ευτυχία, συμμετέχοντας στα ρεβεγιόν που αντικαθιστούν τη Θεία Λειτουργία. Όμως, η λαμπρότητα των Χριστουγέννων δεν έχει σχέση με τίποτε από αυτά. Το ‘θαύμα’ δεν έχει να κάνει με τη δυτική επινόηση της ατομικής ευτυχίας· μιας ευτυχίας που πρέπει αναγκαστικά να νιώσουμε, καταναλώνοντας όλο και περισσότερα υλικά αγαθά. Γιατί, αυτό φέρνει μεγαλύτερο κενό στη ψυχή μας, με επακόλουθο, την κατάθλιψη που μαστίζει εκατομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο.

   Το θαύμα είναι η Γέννηση του Χριστού. Ότι ο Θεός έγινε άνθρωπος. Και με τη σάρκωσή Του ξεκίνησε, μέσα στην ιστορία, η αναδημιουργία του κόσμου. Ο Χριστός δεν μίλησε ποτέ για ευτυχία με τους παραπάνω όρους. Ο Ίδιος γεννήθηκε μέσα στη φτώχεια και την αφάνεια, γιατί ήθελε να δείξει ότι το πραγματικό νόημα βρίσκεται στη σχέση του ανθρώπου με τον Θεό.

   Τα Χριστούγεννα λοιπόν, είναι η γιορτή της χαράς, της αγάπης, της ελπίδας, της μεγάλης προοπτικής για τον άνθρωπο. Είναι η μέρα που η Αγία Ορθόδοξη Εκκλησία μας, γιορτάζει την κατά σάρκαν γέννηση του Υιού του Θεού, από την Υπεραγία Θεοτόκο στο σπήλαιο της Βηθλεέμ της Ιουδαίας επί εποχής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, επί Οκταβιανού Αυγούστου (63

π.Χ. - 14 μ.Χ.). Από τότε αρχίζει η Χριστιανική μας ιστορία και Εκκλησία. Η γέννηση του Θεού κατά σάρκαν, ως ανθρώπου, ως Θεανθρώπου, η ενσάρκωσή του, είναι το μεγαλύτερο κοσμοϊστορικό γεγονός όλων των εποχών. Έκανε τομή στην ιστορία, τη χώρισε σε προ Χριστού και μετά Χριστόν εποχή και άλλαξε τη ροή της. Επί εικοσιένα (21) αιώνες, παραμένει το πλέον ελπιδοφόρο, χαρούμενο και σωτήριο γεγονός.

   Ο μαθητής της αγάπης ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος γράφει στο Ευαγγέλιό του «Οὕτως γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον ὥστε τὸν υἱὸν τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται ἀλλὰ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον». Δηλαδή, τόσο πολύ αγάπησε ο Θεός τους ανθρώπους ώστε έστειλε το μονάκριβο παιδί Του, ώστε κάθε ένας που θα πιστέψει σ’ Αυτόν να μη χαθεί αλλά να ζήσει στην αιώνια ζωή.

   Πάντοτε, μία γιορτή είναι και μία ευκαιρία να κατανοήσουμε το βάθος της, να διεισδύσουμε κατά το δυνατόν στη θεολογία της. Σημειωτέον όμως, ότι για την πίστη και την Εκκλησία μας, τα Χριστούγεννα είναι γεγονός, παντοτινά βιούμενο, με την έννοια ότι η Εκκλησία, μάς προσκαλεί καθημερινά, πρωί και βράδυ, να τα θυμηθούμε και να τα ζήσουμε, καθώς το θεμέλιο της πίστης μας είναι ο ίδιος ο Χριστός, συνεπώς και ο ερχομός Του μέσα στον κόσμο. Το ίδιο το Σύμβολο της Πίστεως, πέρα από τα άλλα, μας τοποθετεί ενώπιον του ερχομού του Θεού ως ανθρώπου στον κόσμο. «Τὸν δι’ ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα ἐκ τῶν Οὐρανῶν καὶ σαρκωθέντα...».

   Για τη δική μας, λοιπόν σωτηρία, κατέβηκε ο Χριστός στη γη, αφού κενώθηκε απ’ όλη τη δόξα και το μεγαλείο Του και αφού έλαβε μορφή δούλου ταπεινού και άσημου. Δέχεται να γίνει μέτοχος και κοινωνός των δυσκολιών της ζωής μας, να βιώσει τον πόνο μας και την κατάσταση του θανάτου, ώστε να νικήσει όλες αυτές τις καταστάσεις και να μας δώσει τη δυνατότητα και εμείς να νικήσουμε ο,τιδήποτε μάς κάνει να υποφέρουμε. Και όπως χαρακτηριστικά λέγει ο Απόστολος Παύλος, «οὐ γὰρ ἔχομεν ἀρχιερέα μὴ δυνάμενον συμπαθῆσαι ταῖς ἀσθενείαις ἡμῶν, πεπειραμένον δὲ κατὰ πάντα καθ' ὁμοιότητα χωρὶς ἁμαρτία» (Εβρ. 4,15). Με τη θέληση Του σαρκούται, προσλαμβάνει την ανθρώπινη φύση για να ζήσει ανάμεσα μας, για να πάθει και να σταυρωθεί ως άνθρωπος, παραμένοντας τέλειος Θεός.

   Και εδώ δεν πρέπει να παραλείψουμε, να τονίσουμε ότι, Χριστούγεννα, Σταύρωση και Ανάσταση είναι ενοποιημένα, τίποτε δεν θεωρείται αποσπασματικό, γι’ αυτό τελικώς το ένα, παραπέμπει στο άλλο. Η μεν γιορτή των Χριστουγέννων αποτελεί κορυφαία γιορτή καθώς όλα ξεκινούν από εκεί. Αλλά εάν δεν υπήρχε η Σταύρωση και η Ανάσταση, δεν θα είχε νόημα και η Γέννηση του Χριστού. Ο Χριστός γεννάται με την προοπτική του Πάθους Του και βεβαίως και της Ανάστασής Του. Είναι αυτό που ήδη είχαν αναγγείλει οι προφήτες, οι οποίοι, όπως ο Ησαΐας, μιλούσαν για τον δούλο του Θεού τον Μεσσία, που «ἔδει παθεῖν», προκειμένου να σωθεί ο άνθρωπος.

   Ο Θεός λοιπόν έρχεται στον κόσμο και γίνεται αληθινός άνθρωπος, προκειμένου να πάρει τον άνθρωπο από την κατάσταση του σκότους και της αμαρτίας και να τον οδηγήσει στη θέωση. Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας επιμένουν πολύ σ’ αυτήν την αλήθεια. Λέει για παράδειγμα ο Μέγας Αθανάσιος: «Ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος ἐνηνθρώπησεν, ἵνα ἡμεῖς θεοποιηθῶμεν», δηλαδή ο Θεός έγινε άνθρωπος για να μπορέσουμε να Του μοιάσουμε, να φτάσουμε στη θέωση και την αγιότητα. Κι η ορθόδοξη υμνογραφία μας, στοιχώντας ακριβώς πάνω σ’ αυτό θα το πει με έναν εμμελή τρόπο: «Ἄνθρωπος γίνεται Θεός, ἵνα Θεὸν τὸν ἄνθρωπον ἀπεργάσηται».

   Τίθεται βέβαια το εξής ερώτημα: δεν μπορούσε ο Θεός να σώσει τον άνθρωπο με την παντοδύναμη ενέργειά του, χωρίς να χρειαστεί να γίνει άνθρωπος και να τον απαλλάξει από την αμαρτία, την κυριαρχία του διαβόλου και του θανάτου; Ασφαλώς και θα μπορούσε να το πράξει, όμως με αυτό τον τρόπο θα αναιρούσε την ανθρώπινη ελευθερία.

   Ο Θεός δεν επιβάλλει στον άνθρωπο την παρουσία του αλλά τον καλεί να τον ακολουθήσει ελεύθερα, γι’ αυτό επέλεξε να μας σώσει όχι δια της βίας αλλά με τη δική μας συγκατάθεση, και τούτο επειδή θέλει να είμαστε ελεύθεροι. Σεβόμενος λοιπόν την ελευθερία μας ο Θεός δεν εξαλείφει το κακό με μια εξωτερική ενέργεια, με έναν μαγικό τρόπο αλλά εισέρχεται μέσα στον κόσμο μας και γίνεται άνθρωπος, όμοιος με εμάς (Εβρ. 2,17). Θέλει από εμάς την ελεύθερη ανταπόκρισή μας όπως και εκείνο το ευλογημένο βράδυ της γέννησης του Χριστού, οι ποιμένες και οι Μάγοι ελεύθερα ανταποκρίθηκαν στο θεϊκό πρόσταγμα να προσκυνήσουν τον Μεσσία.

   Για να νιώσουμε μέσα μας το βαθύ νόημα και τη χαρά των Χριστουγέννων, λοιπόν, δεν πρέπει να περιοριστούμε μόνο στις συνηθισμένες ετοιμασίες που κάνει ο κόσμος. Όλα αυτά είναι καλά και συντελούν στη δημιουργία εορταστικού κλίματος αλλά όμως αναφέρονται στον εξωτερικό περίγυρο. Η πραγματική, όμως, απαραίτητη προετοιμασία για να νιώσουμε τα πραγματικά Χριστούγεννα, πρέπει να αφορά στον εσωτερικό μας κόσμο και συγκεκριμένα στην ψυχή μας, εκεί που εδράζουν οι σκέψεις, οι λογισμοί, οι επιθυμίες και τα συναισθήματα μας.

   Ο ευαγγελιστής Ιωάννης λέγει ότι ο Θεός είναι αγάπη (Α’ Ιωάνν. 4,7) και ότι τόσο πολύ αγάπησε ο Θεός τον κόσμο ώστε απέστειλε τον Υιό του (Ιωάνν. 3,16). Εφόσον ο Θεός είναι αγάπη, κατά συνέπεια και ο άνθρωπος δημιουργήθηκε από το Θεό για να γίνει τέλειος όπως ο Θεός, δηλαδή να αγαπά τον Θεό και τον πλησίον του ανιδιοτελώς (Α’ Ιωάνν. 4,7-11). Ο προορισμός λοιπόν του ανθρώπου είναι η ανιδιοτελής αγάπη μέσω της αυταπάρνησης (Ιωάνν. 15,12-13). Μόνο τότε θα μπορέσουμε να μοιάσουμε στον Θεό, όταν αγαπήσουμε τον συνάνθρωπό μας χωρίς να βάζουμε προϋποθέσεις, όταν συμπαρασταθούμε στον θλιμμένο και πενθούντα, στο ορφανό και την χήρα, όταν κάνουμε συντροφιά στον ανάπηρο και τον μοναχικό γείτονά μας, όταν φροντίσουμε τον άρρωστο που μπορεί και να μην είναι συγγενής μας, όταν μεριμνήσουμε για τον άστεγο, όταν δώσουμε ένα πιάτο φαγητό στον πεινασμένο.

 Και σε έναν κόσμο που βιώνει σοβαρή οικουμενική κρίση, κρίση οικονομική, περιβαλλοντολογική, ηθική, κρίση αξιών, η αναζήτηση του πραγματικού νοήματος των Χριστουγέννων μοιάζει ακόμα πιο επιτακτική…

   Καλά Χριστούγεννα με υγεία, αγάπη και αλληλεγγύη στους δοκιμαζόμενους συ-νανθρώπους μας, που προσπαθούν να βρουν το αστέρι στη Βηθλεέμ.

 Μαρίνα Κάγκα

 Επιμελήτρια συγγραμμάτων