Σκλήρυνση κατά πλάκας και διατροφή…

(Γράφει η Ιωάννα Καλυβά* στο ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ που κυκλοφορεί)…

  Η σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) είναι μια από τις πιο συχνές νευρολογικές διαταραχές. Επηρεάζει σχεδόν 914.000 ενήλικες στις Η.Π.Α. και πάνω από 2,1 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και είναι δύο έως τρεις φορές συχνότερη στις γυναίκες από τους άνδρες.

 Τι είναι η ΣΚΠ;

   Η σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) είναι μια χρόνια φλεγμονώδης νευρολογική νόσος, που προσβάλει τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό. Πρόκειται για ένα αυτοάνοσο νόσημα, όπου το ανοσοποιητικό σύστημα δεν αναγνωρίζει το προστατευτικό περίβλημα των νεύρων, τη μυελίνη, ως δικό του ιστό και την καταστρέφει. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η ασθένεια μπορεί να βλάψει μόνιμα τα νεύρα, επηρεάζοντας την επικοινωνία μεταξύ εγκεφάλου και σώματος.

 Τα συμπτώματα της ΣΚΠ περιλαμβάνουν:

 • κούραση

 • μυρμήγκιασμα και μούδιασμα

 • δυσλειτουργία της ουροδόχου κύστης και του εντέρου

 • κινητικές δυσκολίες και σπαστικότητα

 • εξασθενημένη όραση

 • δυσκολίες μάθησης και μνήμης

   Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι εξαιρετικά περίπλοκη και ο τρόπος με τον οποίο εξελίσσεται η νόσος διαφέρει από άτομο σε άτομο. Οι επιστήμονες δεν είναι ακόμα σίγουροι τι προκαλεί

τη σκλήρυνση κατά πλάκας και πώς να τη θεραπεύσουν, αλλά γνωρίζουν ότι εμπλέκονται ανοσοποιητικοί, περιβαλλοντικοί και γενετικοί παράγοντες.

   Αν και η διατροφή δεν μπορεί να θεραπεύσει τη σκλήρυνση κατά πλάκας, ορισμένες έρευνες υποδεικνύουν ότι η πραγματοποίηση διατροφικών αλλαγών μπορεί να βοηθήσει τα άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας να διαχειριστούν καλύτερα τα συμπτώματά τους. Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής τους.

 Πώς επηρεάζει η διατροφή την ΣΚΠ;

   Προς το παρόν, δεν υπάρχουν επίσημες διατροφικές οδηγίες για άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας. Κανένα άτομο με σκλήρυνση κατά πλάκας δεν το αντιμετωπίζει με τον ίδιο τρόπο. Ωστόσο, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ένας συνδυασμός γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων μπορεί να προκαλέσει την ασθένεια, καθώς και ότι η διατροφή μπορεί να επηρεάσει. Το γεγονός ότι η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι πιο διαδεδομένη στις δυτικές χώρες από ότι στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι μια ένδειξη ότι η διατροφή μπορεί να διαδραματίσει βασικό ρόλο.

   Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι διατροφικές κατευθυντήριες γραμμές και συστάσεις για άτομα με ΣΚΠ θα πρέπει να στοχεύουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων για τη βελτίωση της συνολικής ποιότητας ζωής. Η διατροφή μπορεί να βοηθήσει τη σκλήρυνση κατά πλάκας με διάφορους τρόπους, όπως:

 • την πρόληψη ή τον έλεγχο της εξέλιξής της

 • τη διαχείριση των συμπτωμάτων της

 • τη μείωση των εξάρσεων

 Μια δίαιτα φιλική προς την ΣΚΠ θα πρέπει να είναι:

 • υψηλή σε αντιοξειδωτικά για την καταπολέμηση της φλεγμονής

 • πλούσια σε φυτικές ίνες για να βοηθήσει τις κινήσεις του εντέρου

 • επαρκής σε ασβέστιο και βιταμίνη D για την καταπολέμηση της οστεοπόρωσης

 • άφθονη σε βιταμίνες και μέταλλα για την καταπολέμηση της κούρασης και την προώθηση της ευεξίας

 • περιοριστική σε τροφές που έχουν συνδεθεί με χρόνια φλεγμονή και άλλες κακές εκβάσεις στην υγεία ή που κάνουν τις καθημερινές δραστηριότητες πιο δύσκολες για κάποιον με ΣΚΠ.

   Μια μελέτη που έδωσε σε άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας μια κετογονική δίαιτα που περιόριζε την πρόσληψη υδατανθράκων σε λιγότερο από 20 γραμμάρια την ημέρα για 6 μήνες, διαπίστωσε ότι η δίαιτα βοήθησε στη βελτίωση της κόπωσης και της κατάθλιψης, προώθησε την απώλεια λίπους και μείωσε τους φλεγμονώδεις δείκτες.

   Μια ξεχωριστή μελέτη διαπίστωσε ότι ορισμένα θρεπτικά συστατικά, όπως το ιχθυέλαιο, οι βιταμίνες Β, η Ν-ακετυλοκυστεΐνη (NAC) και το CoQ10, μπορεί να ωφελήσουν άτομα με ήπια έως μέτρια σκλήρυνση κατά πλάκας, οδηγώντας δυνητικά σε καλύτερη γενική λειτουργία, καθώς και σε βελτιωμένη ποιότητα ζωής και ικανότητα μετακίνησης.

 Τα θρεπτικά συστατικά που σχετίζονται με αυτές τις θετικές αλλαγές περιλάμβαναν αυξημένη πρόσληψη καλού λίπους, καλής χοληστερόλης, φυλλικού οξέος, σιδήρου και μαγνησίου. Από την άλλη πλευρά, η μειωμένη πρόσληψη υδατανθράκων φάνηκε να είναι ευεργετική.

   Κλινικές δοκιμές που διερευνούν τις επιπτώσεις της κετογονικής δίαιτας και της διαλείπουσας νηστείας στη σκλήρυνση κατά πλάκας βρίσκονται σε εξέλιξη. Τα τρέχοντα στοιχεία υποδηλώνουν ότι μια τροποποιημένη δίαιτα και η λήψη συμπληρωμάτων μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της αντιληπτής κόπωσης σε ασθενείς με ΣΚΠ.

 Υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι τα άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας είναι πιο πιθανό να έχουν έλλειψη σε ορισμένα θρεπτικά συστατικά, συμπεριλαμβανομένων των βιταμινών A, B12 και D3.

   Επιπλέον, στοιχεία δείχνουν ότι η λήψη ορισμένων βιταμινών, μετάλλων, λιπαρών οξέων, αντιοξειδωτικών, φυτικών ενώσεων και μελατονίνης μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση ορισμένων συμπτωμάτων.

   Οι επιστήμονες πρέπει να κάνουν περισσότερη έρευνα πριν κάνουν επίσημες συστάσεις σχετικά με πολλά από τα διατροφικά πρότυπα που συζητήθηκαν παραπάνω. Ωστόσο, η έρευνα είναι πολλά υποσχόμενη.

 Τροφές για κατανάλωση

   Με βάση την τρέχουσα και συνεχιζόμενη έρευνα, μια δίαιτα φιλική για την σκλήρυνση κατά πλάκας θα πρέπει να βοηθά τα άτομα με ΣΚΠ να διαχειρίζονται τα συμπτώματά τους.

   Συγκεκριμένα, θα πρέπει να βοηθά στη διαχείριση της εξέλιξης της νόσου και να στοχεύει στην ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων που έχουν τα κοινά συμπτώματα της στη συνολική ποιότητα ζωής. Ακολουθεί μια λίστα με τα τρόφιμα που πρέπει να συμπεριληφθούν σε μια δίαιτα φιλική για την ΣΚΠ:

 • φρούτα και λαχανικά

 • δημητριακά: όπως βρώμη, ρύζι και κινόα

 • ξηροί καρποί και σπόροι

 • ψάρια: ειδικά τα φρέσκα ψάρια και τα λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός και το σκουμπρί, καθώς είναι πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα και βιταμίνη D

 • κρέατα: όπως το μοσχάρι, το κοτόπουλο, το αρνί και πολλά άλλα, ειδικά το μοσχαρίσιο συκώτι που είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε βιταμίνη D και βιοτίνη

 • αυγά: καλή πηγή βιοτίνης, βιταμίνης D και άλλων σημαντικών θρεπτικών συστατικών

 • γαλακτοκομικά προϊόντα: όπως γάλα, τυρί, γιαούρτι

 • λίπη: υγιή λίπη, όπως έλαια ελιάς, λιναρόσπορου, καρύδας και αβοκάντο

 • Τροφές πλούσιες σε προβιοτικά: όπως γιαούρτι, κεφίρ, ξινολάχανο

 • ποτά: νερό, αφεψήματα από βότανα

 • βότανα και μπαχαρικά

   Εν ολίγοις, οι κατευθυντήριες γραμμές για μια δίαιτα φιλική προς την ΣΚΠ είναι παρόμοιες με μια διατροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, καλά ισορροπημένη. Ωστόσο, δίνει έμφαση στην κατανάλωση περισσότερων φυτικών τροφίμων και δημητριακών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα φυτικά τρόφιμα και τα δημητριακά έχουν υψηλότερη περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, βιταμίνες, μέταλλα και υγρά, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στα συμπτώματα της ΣΚΠ, όπως δυσκοιλιότητα, κόπωση και δυσλειτουργία της ουροδόχου κύστης.

   Είναι επίσης υψηλότερα σε φυτικές ενώσεις που λειτουργούν ως αντιοξειδωτικά, τα οποία βοηθούν στην προστασία των κυττάρων από τις βλάβες από τις ελεύθερες ρίζες και τη φλεγμονή. Αυτές οι ενώσεις μπορεί να βοηθήσουν στην καταπολέμηση της φλεγμονής και ενδεχομένως να επιβραδύνουν την εξέλιξη της ΣΚΠ.

   Τα ψάρια, ιδιαίτερα τα λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός και το σκουμπρί, φαίνεται να είναι ευεργετικά για την ΣΚΠ, πιθανώς επειδή είναι πλούσια σε αντιφλεγμονώδη ω-3 λιπαρά οξέα. Έχουν επίσης υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη D, η οποία μπορεί να βοηθήσει να διατηρήσετε τα οστά δυνατά όταν συνδυάζεται με ασβέστιο.

   Η κατανάλωση κόκκινου κρέατος με μέτρο και περισσότερων φρούτων, λαχανικών και δημητριακών, είναι πιθανότατα ωφέλιμη για τα άτομα με ΣΚΠ.

   Τα γαλακτοκομικά προϊόντα παρουσιάζουν μικτά αποτελέσματα. Σε ορισμένες μελέτες, τα γαλακτοκομικά προϊόντα έχουν συνδεθεί με τη δραστηριότητα της νόσου. Ωστόσο, είναι μια καλή πηγή ασβεστίου, βιταμίνης D, βιταμίνης Α και καλίου, επομένως μπορείτε να δοκιμάσετε να τα συμπεριλάβετε με μέτρο σε μια δίαιτα φιλική για την ΣΚΠ. Μιλήστε με το γιατρό σας εάν πιστεύετε ότι τα γαλακτοκομικά προϊόντα επιδεινώνουν τα συμπτώματά σας κατά της ΣΚΠ.

   Επιπλέον, ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα με ΣΚΠ μπορεί να έχουν υψηλότερο κίνδυνο κοιλιοκάκης, μια αυτοάνοση πάθηση που προκαλεί βλάβη στο λεπτό έντερο με την παρουσία γλουτένης. Η γλουτένη είναι μια ομάδα πρωτεϊνών στο σιτάρι, το κριθάρι και τη σίκαλη.

   Εάν έχετε σκλήρυνση κατά πλάκας και νιώθετε ενόχληση όταν τρώτε προϊόντα με βάση τη γλουτένη, όπως ψωμί, ζυμαρικά, κράκερ και αρτοσκευάσματα, είναι σημαντικό να δείτε εάν έχετε κοιλιοκάκη. Άλλα συμπτώματα της κοιλιοκάκης περιλαμβάνουν φούσκωμα, διάρροια, κόπωση, κοιλιακό άλγος, χρόνιους πονοκεφάλους και αναιμία. Τα άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας που δεν πάσχουν από κοιλιοκάκη μπορεί ακόμα να επωφεληθούν από υγιεινά δημητριακά στη διατροφή τους.

 Τροφές προς αποφυγή

   Ενώ μια δίαιτα φιλική προς την ΣΚΠ επιτρέπει πολλές γευστικές επιλογές με πολλά θρεπτικά συστατικά, εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένες ομάδες τροφίμων που πρέπει να περιορίσετε για να βοηθήσετε στη διαχείριση των συμπτωμάτων της.

 Τα περισσότερα από αυτά τα τρόφιμα συνδέονται με χρόνια φλεγμονή. Περιλαμβάνουν επεξεργασμένα κρέατα, επεξεργασμένους υδατάνθρακες, τρανς λιπαρά και ποτά με ζάχαρη.

 Ακολουθεί μια λίστα τροφών που πρέπει να αποφύγετε εάν έχετε ΣΚΠ:

 • επεξεργασμένα κρέατα: όπως λουκάνικα, μπέικον, κονσερβοποιημένα κρέατα και κρέατα που είναι αλατισμένα, καπνιστά ή παστά

 • επεξεργασμένους υδατάνθρακες: όπως λευκό ψωμί, ζυμαρικά, μπισκότα και τορτίγιες από αλεύρι

 • τηγανητά φαγητά: όπως πατάτες τηγανητές, τηγανητό κοτόπουλο, μοτσαρέλα και ντόνατς

 • εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα: όπως γρήγορο φαγητό, πατατάκια, και κατεψυγμένα γεύματα

 • τρανς λιπαρά: όπως μαργαρίνη, λίπος και μερικώς υδρογονωμένα φυτικά έλαια

 • ποτά με ζάχαρη: όπως ενεργειακά και αθλητικά ποτά, σόδα και γλυκό τσάι

  • αλκοόλ: περιορίστε την κατανάλωση όλων των αλκοολούχων ποτών όσο το δυνατόν περισσότερο

 Άλλες διατροφικές συμβουλές που βοηθούν στην ΣΚΠ

   Εκτός από τις παραπάνω οδηγίες διατροφής, τα άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας μπορούν να λάβουν υπόψη τις ακόλουθες διατροφικές συμβουλές για να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων τους.

 • Φροντίστε να μην παραλείπετε γεύματα. Η κατανάλωση πολύ λίγων θερμίδων μπορεί να προκαλέσει κόπωση.

 • Προετοιμάστε τα γεύματά σας εκ των προτέρων. Εάν είστε συχνά κουρασμένοι, αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμο.

 • Αναδιατάξτε την κουζίνα σας. Τοποθετήστε τρόφιμα, σκεύη και άλλον εξοπλισμό σε χώρους που είναι κοντά και εύκολο να καθαρίσετε. Αυτό θα σας βοηθήσει να εξοικονομήσετε ενέργεια.

 • Δοκιμάστε τα «έτοιμα προς χρήση» αντικείμενα. Η αγορά κομμένων φρούτων και λαχανικών μπορεί να σας βοηθήσει να μειώσετε το χρόνο μαγειρέματος και να κάνετε το μαγείρεμα πιο απλό.

 • Εάν δυσκολεύεστε να καταπιείτε, η προετοιμασία πιο παχύρρευστων ροφημάτων, όπως ένα smoothie πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, μπορεί να είναι πιο εύκολο να το καταναλώσετε.

 • Τα μαλακά τρόφιμα μπορεί να βοηθήσουν. Εάν το πολύ μάσημα σας κουράζει, δοκιμάστε να επιλέξετε πιο μαλακές τροφές, όπως ψάρι στο φούρνο, μπανάνες, αβοκάντο και μαγειρεμένα λαχανικά.

 • Εάν δυσκολεύεστε να καταπιείτε ή πνίγεστε συχνά από το φαγητό, σκεφτείτε να περιορίσετε τα τρόφιμα που θρυμματίζονται, όπως το τοστ και τα κράκερ.

 • Αν και η άσκηση μπορεί να κάνει ένα άτομο με σκλήρυνση κατά πλάκας να αισθάνεται κουρασμένο, είναι ιδιαίτερα σημαντική για να βοηθήσει στην επίτευξη και διαχείριση της βέλτιστης υγείας και ενός φυσιολογικού βάρους. Είναι επίσης σημαντική για την πρόληψη της οστεοπόρωσης, η οποία είναι πιο κοινή μεταξύ των ατόμων με σκλήρυνση κατά πλάκας.

   Συμπερασματικά, η σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) είναι μια αυτοάνοση πάθηση που επηρεάζει το νευρικό σύστημα. Δεν υπάρχουν επίσημες διατροφικές οδηγίες για τη σκλήρυνση κατά πλάκας. Ωστόσο, η πραγματοποίηση ορισμένων διατροφικών αλλαγών μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση των κοινών συμπτωμάτων της, όπως η δυσκοιλιότητα και η κόπωση, καθώς και στη βελτίωση της συνολικής ποιότητας ζωής. Διατροφικές αλλαγές που μπορεί να βοηθήσουν περιλαμβάνουν την κατανάλωση περισσότερων δημητριακών, ψαριών και τροφών φυτικής προέλευσης.

   Επιπλέον, η αποφυγή τροφών χαμηλής περιεκτικότητας σε θρεπτικά συστατικά μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των συμπτωμάτων της ΣΚΠ και ενδεχομένως στην επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου. Συνιστάται στα άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας να αποφεύγουν ορισμένα τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων των επεξεργασμένων κρεάτων, των επεξεργασμένων υδατανθράκων, των πρόχειρων τροφών, των τρανς λιπαρών και των ποτών με ζάχαρη.

 *Ιωάννα Καλυβά

 Διαιτολόγος - Διατροφολόγος