Με το γνωστό Subaru διατρέξαμε ένα δύσβατο
ορεινό δρόμο και χρειάστηκε σε δυο-τρεις περιπτώσεις να αφιππεύσουμε, για να
περάσουμε με ασφάλεια, φυσικές, ιρλανδικές διαβάσεις, δημιούργημα ζωηρών
νεροσυρμών, γεμάτες με πέτρες. Σ’ ένα διάσελο, έξι χιλιόμετρα περίπου από το χωριό,
σε μια στροφή του δρόμου, όπου και μια καλύβα από λαμαρίνες παρκάραμε.
Βρισκόμασταν στα καταπράσινα αλπικά λιβάδια,
πέρα και πάνω από τη ζώνη του δάσους.
Ήταν ώρα για ορειβασία.
Στα δυτικά μάς περίμενε η κορυφή του Γράμμου.
Την αφήσαμε προς στιγμή να … καρτερεί.
Στα δεξιά, βόρεια-βορειοδυτικά, ένα μονοπάτι
ανηφορίζει στο αλπικό λιβάδι της πλαγιάς, που έρχεται από την κορυφή Σακούλι,
2.414 μ. υψ.
Το ακολουθήσαμε. Σύντομα χάνεται, όμως
τρεις-τέσσερις κούκοι, μικροί σωροί από πέτρες, επίτηδες φτιαγμένοι από
ορειβάτες, σαν βουναλάκια από ασπάλακες, δείχνουν την κατεύθυνση.
Ο καιρός ήταν καταπληκτικός για ορειβασία.
Πιο ιδανικός δε γινόταν.
Το ανάγλυφο έλαμπε στο φως, φυλλαράκι δε
σειόταν και ο ορίζοντας ξεχυνόταν κρυστάλλινος.
Ανηφορίζοντας συνεχώς προσπεράσαμε τον πρώτο
κούκο, φτάσαμε λαχανιασμένοι στο δεύτερο, πήραμε λίγες ανάσες ξεκούρασης και
συνεχίσαμε για τον επόμενο. Χρήσιμα, πρακτικά σημάδια, δε χάνεις τη σωστή
πορεία. Προσπεράσαμε άλλον ένα και ιδού, στα αριστερά και χαμηλότερα, στο λίκνο
της, η αλπική λίμνη Γκιστόβα (αιδοίο, στη Βλάχικη, Γραμμουστιανή διάλεκτο), η
ψηλότερη της Ελλάδας, στα 2.350 μ. υψ.
Την φάγαμε με τα μάτια μας από
ψηλά, την φωτογραφίσαμε, κατεβήκαμε στις όχθες της, παρατηρήσαμε με ενδιαφέρον
τους όμορφους κολυμβητές της!
Ενθουσιασμένοι και ξεκούραστοι συνεχίσαμε
δυτικά-νοτιοδυτικά για τον δεύτερο στόχο μας, την ψηλότερη κορυφή, το Γράμμο.
Το μονοπάτι ακολουθεί τη μεθοριακή γραμμή με
την Αλβανία.
Τραβερσάραμε στην πλαγιά μιας ενδιάμεσης
κορυφής για να βγούμε συντομότερα στον αυχένα πριν τον τελικό ανήφορο για το
στόχο μας.
Η πλαγιά είναι απότομη, χωρίς ζωνάρια, ένα
υγρολίβαδο με αγριολούλουδα, που αποστράγγιζε νερά από λιωμένα χιόνια.
Εκεί, ενώ ξεκουραζόμασταν, έχοντας
ανεμπόδιστη θέα στην κοιλάδα καταλάβαμε τι είναι ο Γράμμος στη γειτονιά της
Γράμμουστας: Ένα απέραντο, καταπράσινο αλπικό λιβάδι, ένας καμβάς κεντημένος
σταυροβελονιά με ομορφολούλουδα, άσπρα, κίτρινα, κόκκινα, μπλε, φούξια, με
ορχιδέες (σαλέπι), γεντιανές, φλόμους, καμπανούλες, θυμάρι, ρίγανη, τσάι, μια
αυτοκρατορία πετάλων και χρωμάτων!
Ένας καθαρόαιμος βοσκότοπος στις
«καλντερικές» πλαγιές, μέχρι τις κορυφές, με κοπάδια πρόβατα και αγελάδες να
βόσκουν, να μηρυκάζουν νωχελικά και να ξεδιψούν στις φυσικές ποτίστρες των
αυλακιών με τα δροσερά, καθάρια νερά, με τους τετράποδους ποιμενικούς φίλους
τους να παραφυλάνε και τον τσομπάνο χωρίς την παραδοσιακή φλογέρα αλλά μ’ ένα
ραδιοφωνάκι και κινητό να εποπτεύει αφ’ υψηλού.
Και νερά, ναι, νερά, που ξεχειλίζουν από την
ξεδιψασμένη γη στις πλαγιές, οι οποίες για μήνες ήταν χιονοσκέπαστες.
Από τον αυχένα το μονοπάτι για την κορυφή
φαινόταν λιγότερο μακρύ αλλά πιο ανηφορικό.
Ανηφορίσαμε, πλησιάζαμε, το νιώθαμε. Ήμασταν
ψηλότερα από όλα τριγύρω. Φάνηκε το κολονάκι, το τριγωνομετρικό της κορυφής.
Φτάσαμε, πιο ψηλά δεν είχε!
Γράμμος 2.520μ. η τέταρτη
ψηλότερη κορυφή της Ελλάδας!
«Μεγάλος Είσαι Κύριε και θαυμαστά τα έργα Σου.»
Ένα έξοχο σκηνικό αναδυόταν ολόγυρα.
Επιβλητικός ο Σμόλικας,
εντυπωσιακή η Γκαμήλα, χαμηλοβλεπούσα η Βασιλίτσα και η Τραπεζίτσα, άγρια η
Νεμέρτσικα.
Βουνά, όλο βουνά και ένας ουρανός
αψεγάδιαστος να μας έχει υπό τη σκέπη του.
Μια σκυλίτσα κοκόνι, με
ανασηκωμένη την όμορφη ουρά της, παιχνίδιζε στα πόδια μας.
Είχε κάνει κι αυτή … ορειβασία
με τρεις ορειβάτες, που είχαν έρθει από την Αετομηλίτσα.
Όπως μας είπαν ήταν αδέσποτη
και τους είχε ακολουθήσει από το χωριό.
Καθίσαμε στην κορυφή ικανό
χρόνο και μεταξύ σνακ, νερού και ανακεφαλαίωσης της μέχρι τότε περιήγησης,
σχεδιάσαμε την επιστροφή.
Είδαμε την πορεία μας ως μια επίκεντρη γωνία
με κορυφή το διάσελο, όπου είχαμε αφήσει το Subaru.
Είχαμε διανύσει τη μια πλευρά της ως την
Γκιστόβα και το τόξο της ως την κορυφή. Συμφωνήσαμε ότι ήταν προτιμότερο στην
επιστροφή να ακολουθήσουμε την πορεία, που έδειχνε η νοητή γραμμή της δεύτερης
πλευράς της γωνίας ως το διάσελο.
Αυτό ακριβώς κάναμε.
Ροβολήσαμε στην πλαγιά της ανατολικής όψης
της κορυφής.
Σε μια νεροσυρμή, στην οποία,
από ψηλότερα, είδαμε να ξεδιψάνε καστανοκόκκινες αγελάδες, δροσίσαμε τα πόδια
μας. Έδρασε ιαματικά.
Συναντήσαμε τον ορεινό χωματόδρομο και
σύντομα βρεθήκαμε στο Subaru, που μας ανέμενε υπομονετικά.
Μια «βοσκοπούλα» ανεβασμένη στην καρότσα ενός
4x4 αγροτικού, σκάναρε τις πλαγιές, όπου έβοσκαν οι αγελάδες της.
Μας είπαν, αργότερα στο χωριό, ότι έχει
πεντακόσια κεφάλια.
Βόσκουν εκεί ψηλά μέρα-νύχτα,
ελεύθερες και ωραίες μέχρι το φθινόπωρο.
Επιστρέψαμε ευδιάθετοι στη Γράμμουστα.
Στο φιλόξενο ξενώνα Grammos Lodge, σ’ ένα
φυσικό περιβάλλον απαρομοίαστης ομορφιάς, γευτήκαμε ντόπια κρέατα στη σχάρα,
γραμμουστιανή φέτα και κόκκινο κρασί.
Στο διπλανό τραπέζι, ένας
απόμαχος, όπως ήταν ολοφάνερο, της νομαδικής κτηνοτροφίας με την γκλίτσα να
στηρίζει το πηγούνι του μου είπε: «Στα νιάτα μου η Γράμμουστα είχε χίλιες
ψυχές, εκατό χιλιάδες αιγοπρόβατα, εκατοντάδες άλογα και μουλάρια.» Τον έκοψα
ενενήντα χρονών…
Ήμασταν εκεί ο Γιάννης Λιάσης, ο Θωμάς
Τζήγας, ο Γιάννης Τραϊανός και εγώ.
Θανάσης Τραϊανός
...Ενας υμνος, στο αγαθο της ειρηνης,της φυσης,της ομορφιας του γειτονικου μας, γιγαντα Γραμμου..Εκει που δυστυχως παιχτηκε το αποτροπαιο παιχνιδι αλληλοεξοντωσης της Ελληνικης νεολαιας..Αποσπασματα,απ το βιβλιο..Διαθεσαμε τη ζωη μας.. του γιατρου Επαμεινωνδα Σακελλαριου,διευθυντη της υγειονομικης διευθυνσης των ανταρτων, στον εμφυλιο..Αυγουστος του 1948,ο ΔΣΕ ειχε συγκεντρωσει στο Γραμμο, περι τους 10000 ανταρτες,με ελαφρυ οπλισμο.Οι κυβερνητικες δυναμεις που κατεφτασαν ηταν δεκαπλασιες με εφεδρειες ατελειωτες ,με οπλισμο τελευταιου τυπου,πυροβολικο,τανκς,αεροπορια...Ηταν αγωνας ανισος,ειχαμε μεγαλες απωλειες που δεν αναπληωνονταν..Στο υψωμα Κλεφτης,επι ενα μηνα,παρ ολες τις ταξιαρχιες που ριχναν οι κυβερνητικοι,το πυροβολικο,την αεροπορια,το ταγμα του Πανου Ευρυπιδη δε αφηνε τ υψωμα....Στο τελος, ειχαμε φτασει να εχουμε 4000 τραυματιες και 1000 νεκρους..ΦΡΙΚΗ,ΦΡΙΚΗ,μονο ΦΡΙΚΗ..Α.Θ.Ρ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣΥΝΕΧΕΙΑ,..σε αλλο σημειο..Το Ιουνιο του 1948,αρχισε η μαχη του Γραμμου.Το ορεινο νοσοκομειο του Γραμμου, με τα 1500 κρεβατια,τα δυο χειρουργεια,που διναν δυνατοτητα, να χειρουργουν δυο ομαδες χειρουργων, και το πολυαριθμο προσωπικο, δεν ηταν πια σε θεση ν ανταποκριθει στις περιστασεις..Γι αυτο,πολλοι απ τους οχι βαρεια τραυματιες μεταφερονταν στο νοσοκομειο του Βιτσι,στο Βροντερο..Αλλο αποσπασμα..Στις 12,13/2/49,ειχαμε μια νεα τραγικη ηττα,στη μαχη της Φλωρινας,με1557,νεους τραυματιες..Απο τη ταξιαρχια του Λευτερια, που μπηκε στη πολη,κανεις δε γυρισε..ΑΛΛΟ...16/4/49 η 103 ταξιαρχια, κτυπαει και κανει διεισδυση, στο Αμυταιο.Νεα αιμορραγια τα πραγματα,δυσκολευουν...Ιστορια που εγραψε, η προηγουμενη γενια απ τη δικη μας,κι οχι στον σκοτεινο μεσαιωνα..Φοβερα, αλλα κι αδιανοητα,γεγονοτα, για το σημερινο ανθρωπο της ειρηνης..Α.Θ.Ρ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ Πανος Ευρυπιδης,απο το Ροδολειβος Σερρων,ειναι ο επικεφαλης 33 ανταρτων, που κτυπησαν το τμημα χωροφυλακης στο Λιτοχωρο, το 1946,που ουσιαστηκα,θεωρειται η εναρξη του εμφυλιου..Σκοτωθηκε, 20 /8/49 στο Βιτσι,λιγο μετα την απαγκιστρωση τους, απ τον Κλεφτη του Γραμμου.Θεια δικη;;Η απλα, το ρεαλιστικο Τουρκικο γνωμικο..Του παληκαριου η μανα κλαιει,οχι του δειλου..Α.Θ.Ρ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑρκετα χρονια πριν αγορασει το ΚΚΕ,εκεινο το ερμο χωραφι, που εγινε κοινος ταφος των πανω απο700,σκοτωμενους ανταρτες της φονικης μαχης της Φλωρινας,και γινει μνημειο ταφικο,ενας κατοικος της περιοχης,παλιος ανταρτης,εβλεπε για δυο,τρεις μερες,ενα στημενο αντισκηνο,σε κεινο το τραγικο μερος..Πλησιασε απορρημενος,το χωρο,ειδε τριγυρω απ το αντισκηνο, μπουκαλια με αλκοολ,κι εναν μισομεθυσμενο,να κλαψουριζει..Οταν τον ρωτησε τι συμβαινει,ποιος ειναι;Ακουσε, μια ανατριχιαστικη ιστορια.....Λεγομαι..ετσι,ειμαι απο..εκει,ημουν μεταναστης 40 χρονια στην Αυστραλια,εκανα ταμα,πριν πεθανω,να ρθω να πιω, να μεθυσω,να κλαψω,πανω στο χωραφι, που ριχτηκαν, τα ΤΡΙΑ ΑΔΕΛΦΙΑ μου..Τωρα ειμαι ησυχος κι ανακουφισμενος, που μιλησα,και ηπια με τ αδελφια μου...Α.Θ.Ρ.
ΑπάντησηΔιαγραφή