Η μεθυστική μυρωδιά των βιβλίων…

(Από το ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ που κυκλοφορεί)…

Αγανάκτησα! Κάθε φορά που με ρωτούν με τι ασχολούμαι κι ακούν χημεία, ένα μακρόσυρτο ΙΟΥ εισβάλλει στ' αφτιά μου και ταλαντώνει το ακουστικό νεύρο μου, σε συχνότητα συντονισμού. Ως εδώ!

Μια στήλη για haters της χημείας, που ίσως εν τέλει γίνουν fans!

 

 

- «Μ’ αγαπάς;»

  Η ερώτηση μ' έπιασε απροετοίμαστο. Από τότε που μια χαρτορίχτρα σ' ένα πανηγύρι στο χωριό της είπε ότι βλέπει σύννεφα στη σχέση μας, δεν έχω καταφέρει να βρω ησυχία.

Η χαρτορίχτρα είχε πει και τη δική μου μοίρα.

- «Την χρονιά που έρχεται, αγόρι μου, θα έχεις τύχη βουνό», μου είπε, δεν μου είπε όμως ότι θα πρέπει και να το ανέβω.

- «Ασφαλώς και σ’ αγαπάω, ματάκια μου. Δεν το θεωρείς δεδομένο;»

- «Δεδομένο; Ούτε κατά διάνοια!»

  Τις μισώ τις χαρτορίχτρες. Οι υποψίες που είχε βάλει στο μυαλό της είχαν διαχειμάσει πια, είχαν βγει απ’ το κουκούλι τους και ανέτρεπαν χωρίς δυσκολία κάθε λογική της σκέψη.

Μου το έλεγε άλλωστε ο παππούς μου από παλιά: «Ουδείς τυφλότερος του εθελότυφλου».

- «Αν μ’ αγαπάς γιατί μιλάς ακόμα με την Άννα;»

- «Με την Άννα; Είσαι με τα καλά σου μωρέ; Έχω να μιλήσω μήνες!»

- «Ναι ε; Για ρίξε μια ματιά στο κινητό που ξέχασες στο τραπεζάκι της κουζίνας. Το viber σου θα μυρίζει dior. Φυσικά δεν το άνοιξα, απλά εμφανίστηκε στην οθόνη όταν περνούσα. Μήπως τελικά υπάρχει κάτι που θέλεις να μου πεις;»

(Μήνυμα στο viber· το σύγχρονο κραγιόν στο γιακά!)

  Ο τόνος της δεν ήταν ακόμα έντονος, αλλά ακόμα κι οι ισχυρότερες καταιγίδες ξεκινούν σαν ένα απαλό αεράκι.

  Πήρα το κινητό στα χέρια μου και κοίταξα το μήνυμα. Με ρωτούσε κάτι διαδικαστικό για τη δουλειά. Της απάντησα σχεδόν μονολεκτικά, αλλά αυτή ήταν μάλλον η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Η θύελλα είχε μόλις ξεσπάσει.

- «Ήταν κάτι επείγον για τη δουλειά, δεν έπρεπε να απαντήσω;»

- «ΌΧΙ».

- «Έχουμε αξιολόγηση αύριο και λείπει ο σημαντικότερος φάκελος με τα τιμολόγια. Δεν θέλεις να πάρω την προαγωγή που συζητάμε για μήνες;»

- «ΌΧΙ», ούρλιαξε.

  Τα μάτια της είχαν ανοίξει διάπλατα. Δεν αντιδρούσε στην ιδέα να γίνω τμηματάρχης, απλώς αρνιόταν οτιδήποτε είχα σκοπό να πω.

  Δεν υπήρχε κάτι άλλο να κάνω. Έβαλα τα παπούτσια μου και βγήκα για μια βόλτα μέχρι να ηρεμίσει.   

  Περπάτησα στον δρόμο με τα χέρια μου στις τσέπες του μπουφάν. Είχε αρχίσει να χιονίζει. Λευκές νιφάδες έρχονταν σε επαφή με την ανάσα μου και χάνονταν με έναν τρόπο μαγικό. Περπατούσα και σκεφτόμουν πως με την ανάσα μου έλιωνα ένα μικρό κομμάτι του ουρανού.

  Τα βήματά μου με οδήγησαν ασυναίσθητα στο αγαπημένο μου βιβλιοπωλείο. Πήρα στα χέρια μου ένα βιβλίο, το άνοιξα στη μέση και μύρισα αυτήν την μεθυστική μυρωδιά που κανείς πριν τον Θαφόν δεν σκέφτηκε να εμφιαλώσει.

  Λίγες στιγμές μετά, χαμένος σε αράδες από λέξεις, ένιωθα ήδη καλύτερα. Ήμουν τόσο απορροφημένος, που δεν πρόσεξα ένα παιδάκι με γυαλιά που έχασκε κοιτώντας προς το μέρος μου, αναπνέοντας με το στόμα. 

- «Για τι πράμα λέει το βιβλίο;»

Μου έκοψε το αίμα.

- «Για τον φορμαλισμό», απάντησα χωρίς να το πολυσκεφτώ.

Με κοίταξε σαν να μιλούσα κάποια γλώσσα που δεν του είχαν μάθει ακόμα στο σχολείο.

- «Έχει σχέση με τη φόρμουλα;»

- «Έχει, απλώς έχει λιγότερες στροφές».

  Δεν κατάλαβε αλλά μου χαμογέλασε, μοστράροντας και τα εφτά δόντια που κρέμονταν -ετοιμόρροπα κι αυτά- από τα ερεθισμένα του ούλα.

Μία κοπέλα με πλησίασε χαμογελώντας.

- «Σνιφάρεις λογοτεχνικά σφηνάκια;»

- «Εξετάζω τη χημική αντίδραση της κυτταρίνης και της λιγνίνης που δείχνει να προχωράει υπέροχα», είπα με το σοβαρό μου ύφος, νιώθοντας μια μικρή ντροπή.

- «Τι κάνεις ακριβώς;»

- «Κοίτα. Το χαρτί φτιάχνεται από ξύλο, το ξύλο περιέχει κυτταρίνη και μικρότερες ποσότητες λιγνίνης. Η λιγνίνη είναι ένα πολύπλοκο πολυμερές. Κάθε προσπάθεια απομόνωσής της από το ξύλο την αλλοιώνει, με αποτέλεσμα ακόμα και σήμερα να μη γνωρίζουμε πλήρως την χημική της δομή.  Είναι το αφθονότερο και σπουδαιότερο, μετά την κυτταρίνη, συστατικό της φυτικής βιομάζας και δεν βρίσκεται ελεύθερο στη φύση.

  Για να καταλάβεις λίγο τον ρόλο της, ένα εκλεκτό χαρτί περιέχει λιγότερη λιγνίνη από τα φθηνότερα που χρησιμοποιούνται στις εφημερίδες. Η λιγνίνη είναι υπεύθυνη και για το κίτρινο χρώμα στα παλιά βιβλία καθώς οξειδώνεται με το πέρασμα του χρόνου και διασπάται σε οξέα, τα οποία με τη σειρά τους διασπούν την κυτταρίνη.

  Τα παλιά βιβλία έχουν μια υπέροχη γλυκιά μυρωδιά, που οφείλεται σε διάφορες ενώσεις. Η Βανιλίνη δίνει στο χαρτί το άρωμα της βανίλιας, η βενζαλδεΰδη κι η φουρφουράλη προσθέτουν το άρωμα του αμυγδάλου, το αιθυλοβενζόλιο και το τολουόλιο προσδίδουν γλυκές οσμές, ενώ η 2-αιθυλο εξανόλη προσφέρει ένα διακριτικό άρωμα λουλουδιών.

  Αυτές οι ενώσεις είναι όλες πτητικές, δηλαδή εξατμίζονται εύκολα, και προκύπτουν από χημικές αντιδράσεις που συμβαίνουν με το πέρασμα του χρόνου. Σημαντικό ρόλο στη διαδικασία αυτή παίζουν η ζέστη, το φως και η υγρασία.

  Η φουρφουράλη μάλιστα μπορεί να μας βοηθήσει να προσδιορίσουμε την ηλικία ενός βιβλίου. Πρόκειται για ένα άχρωμο υγρό. Η ονομασία της προέρχεται από το λατινικό φουρφουρ που σημαίνει πίτουρο και μπορούμε να τη βρούμε στον καφέ και στο ψωμί ολικής άλεσης.

  Τα βιβλία που εκδόθηκαν μετά τα μέσα του 1800 εκπέμπουν περισσότερη φουρφουράλη σε αντίθεση με τα παλαιότερα που αποτελούνταν από βαμβάκι ή λινό χαρτί».

  Έριξα μια ματιά στο κινητό μου. Η οθόνη παρέμενε εκνευριστικά άδεια. Κανένα μήνυμα, καμία αναπάντητη κλήση.

  Ήθελε να κάνω εγώ το πρώτο βήμα, ώστε να έχει το πάνω χέρι σε οτιδήποτε υπήρχε στο μυαλό της για μετά. Ανόητα παιχνίδια ισχύος!

- «Και τα νέα βιβλία;». Η φωνή της διέκοψε τις σκέψεις μου.

- «Τα νέα βιβλία τα ψεκάζουν οι εκδότες με άρωμα».

  Γέλασε περισσότερο απ’ όσο δικαιολογούσε το αστείο μου.

- «Η μυρωδιά των καινούργιων βιβλίων οφείλεται κυρίως στο χαρτί, στο μελάνι και στις κόλλες που χρησιμοποιούνται κατά τη βιβλιοδεσία.

  Δεν έχεις ιδέα πόσες διαφορετικές ενώσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά την εκτύπωση, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα σχεδόν κάθε βιβλίο να έχει τη δική του μυρωδιά».

- «Πάμε μια μέρα για καφέ; Θέλω να μου πεις περισσότερα για τα βιβλία, αλήθεια».

Την κοίταξα διστακτικός. Το ύφος της ήταν σχεδόν παρακλητικό.

- «Σε παρακαλώ; Σε παρακαλώ πολύ; Σε παρακαλώ πολύ και με ζαχαρίτσα από πάνω;».

  Χαμογέλασα, προσπαθώντας να συνειδητοποίησω αν όντως το είχα ακούσει αυτό. Η κοπέλα με κοιτούσε στα μάτια με αγωνία. Ένα παιδί σε σώμα ενήλικο.

- «Θα το κανονίσουμε».

Το πρόσωπό της φωτίστηκε από χαρά. Ζήτησε τον αριθμό μου και της τον έδωσα.

- «Σου κάνω αναπάντητη για να μ’ έχεις και θα σου στείλω μήνυμα για τις λεπτομέρειες. Μην πας σπίτι κι αναρωτιέσαι ποιος σε πήρε. Αποθήκευσε με, τώρα!»

- «Οκ. Όνομα;»

- «Άννα!» Φεύγω γιατί έχω αργήσει. Θα μιλήσουμε!

Είπε Άννα;

- «Μισό λεπτό»

Προσπάθησα να τη σταματήσω μα είχε ήδη χαθεί στις σκιές.

Με τις υγείες μου…