75 χρόνια πριν… όταν κράτος και παρακράτος, σαν πεινασμένες ύαινες, κατασπάραζαν όσους άτυχους πέφταν στα σαγόνια τους!

(Του Α.Θ.Ρ. από το ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ που κυκλοφορεί)…

  Η Μαρία Σιδέρη, μια Κοζανίτισα, γράφει σε δύο βιβλία της – μαρτυρίες, τη τραγική περιπέτεια της ζωής της, που ωχριά μπροστά της, σαν σαπουνόπετρα, το «Εξπρές του μεσονυχτίου» του Αμερικάνου στο Τούρκικο μπουντρούμι, ταινία,

 

 που όλους μας φρικάρει, έστω κι αν το είδαμε κατ’ επανάληψη στη TiVi.

  … «Εγώ δεν ήμουν κομουνίστρια, ΕΠΟΝίτισα ήμουν… Αντάρτες απ’ το ΕΑΜ, ξέραμε»…

  … «Μπήκα στην ΕΠΟΝ το ’43 στη Κοζάνη. Με κάνανε γραμματέα! Τον Οκτώβρη του ’44, φύγαν οι Γερμανοί. Οργανώθηκαν τότε κι άλλα κορίτσια»…

  … «Κάναμε γιορτές, κανένας δε μας ενοχλούσε. Μετά άρχισαν να μας σπάνε τα γραφεία οι Χίτες και οι ΠΑΟτζήδες»…

  … «Ύστερα από κάποια στιγμή, μας συλλάβανε, τρείς μήνες στο κρατητήριο, για προκηρύξεις»…

  … «Δεύτερη φορά, όταν ψάχναν να βρουν τον πολύγραφο. Ξύλο, χαστούκια… πολλοί χωροφύλακες ήταν ΠΑΟτζήδες. Τα χαστούκια τα θυμάμαι ακόμη»…

  … «Το ’47, με συλλαμβάνουν, για την «Ελένη». Εφαρμόζανε πια, νόμους, το φοβερό Γ’ ψήφισμα»…

  … «Ένα βράδυ ήρθαν στο σπίτι δεκαριά χωροφύλακες, με πήγαν στην Ασφάλεια. Ο Μοίραρχος μου φέρνονταν καλά. Προσπαθούσε να με ξεγελάσει, ήμουν κοριτσόπουλο…

  Όμως ήξερα ότι είχαν αρχίσει οι εκτελέσεις και φοβόμουν»…

  … «Μόνο που ξέρανε ότι συμπαθείς τους αντάρτες και τους αντιστασιακούς, σε συλλαμβάναμε.

  Τρείς μήνες με κράτησαν στην Ασφάλεια. Κάθε βράδυ, με βάζαν σε αντιπαράθεση με τα’ αγόρια. Με βάζανε να τα βλέπω που τα βασανίζανε… Το ήξεραν, δεν το ‘κρυβα, ήμασταν μ’ αυτά φίλοι. Χορεύαμε. Κάναμε εκδρομές, γιορτές…

  Τελικά, με στρώσαν κι εμένα στο ξύλο… Τότε γνώρισα τη φάλαγγα, που είχα ακουστά»…

  … «Πέρασα, χωρίς να κάνω δήλωση. Θέλαν να μάθουν για την «Ελένη». Ήταν στέλεχος. Ένα παιδί την είχε φέρει κάποτε στο σπίτι μου, να της πάρω μια μαντίλα, μάλλινες κάλτσες, γουρουνοτσάρουχα, να μεταμφιεστεί σε χωριατοπούλα!

  …Ο Γιώργος, 20 – 25 χρονών, «έσπασε» στο ξύλο και είπε ότι μπορεί να γνωρίζω εγώ, το πραγματικό της όνομα.

  Δεν ήξερα το όνομα της. Το έμαθα αργότερα στη φυλακή.

  Μια αγωνίστρια ήταν, που συλλάβανε αργότερα. Μάρθα Ξανθοπούλου, λέγονταν»…

  … «Έμεινα υπόδικη 8 μήνες! Πέρασα στρατοδικείο στη Κοζάνη. Όλα σε θάνατο! 30 ήμασταν. Οι 18, καταδικαστήκαμε σε θάνατο, παμψηφεί! Οι άλλοι, «τρία κατά δύο». Αυτοί δεν εκτελούνταν! Πεντάκις εις θάνατον» εγώ»!!!

  (Πόσα θαυμαστικά να βάλω; Τώρα, με το «πεντάκις εις θάνατον» της Κοζανίτισας, κατανόησα και δέχθηκα το «τρις εις θάνατον» του παππού μου Αργύρη! Μπράβο στους στρατοδίκες της Φλώρινας, ήταν πιο …ψυχοπονιάρηδες)!

  … «Καταδικαστήκαμε και γελάγαμε! Δεν είδα κανέναν να δειλιάζει. Το είχαμε αποφασίσει, ότι θα μας εκτελέσουν. Κάθε μέρα γίνονταν εκτελέσεις. Στο θάλαμο μου περίμενα όρθια, πίσω απ’ την πόρτα, να με πάρουν το πρωί για να με εκτελέσουν!

  Τα παιδιά, έλεγαν όλη νύχτα τραγούδια, που είχαν και τα’ όνομά μου …Μαρία!

  Περίμενα να ‘ρθουν, αλλά δεν ήρθαν… Ξαφνικά, ακούω το αυτοκίνητο των μελλοθάνατων να φεύγει και τα παιδιά που τραγουδούσαν, να φωνάζουν «Γεια σας»!

  Δεν πήραν εμένα, κι άρχισα να φωνάζω και να χτυπώ την πόρτα. Έκλαιγα, φώναζα, ήθελα να διαμαρτυρηθώ! Ήξερα τα παιδιά που δεν γνώριζαν την «Ελένη». Ήταν άδικο! Από τα 18, σκότωσαν τα 10»!!!

  (Δεν έγιναν αυτά στο Αφρίν, στη Ράκα, στο Μανμπίτζ, απ’ τον παρανοϊκό ΙΣΙΣ… Δίπλα μας, στη Κοζάνη γίνανε…)

  … «Μετά την Κοζάνη, μας πήγαν στο Γεντί Κουλέ στη Σαλονίκη, για 3 μήνες»…

  (Θυμάμαι, σαν ξεκάθαρο όνειρο το Γεντί Κουλέ, όταν 4-5-6-7 χρονών παιδί, με τη μάνα μου και τη γιαγιά μου πήγαμε Σαλονίκη να δούμε τον παππού. Θυμάμαι το μεταλλικό κίτρινο κουτί με τα χάπια Rotter για το στομάχι που του πηγαίναμε).

  … «Κάθε μέρα γίνονταν εκτελέσεις, τους ακούγαμε, δεν τους βλέπαμε.

  Μαζέψανε κι άλλους, γιατί γίνονταν στρατοδικεία και σε άλλες πόλεις, Έδεσσα, Νάουσα, Φλώρινα.

  Από κει, μας φόρτωσαν το ’48 και μας πήγαν Πειραιά, κι από κει στου «Αβέρωφ». Η φυλακή είχε δύο θαλάμους μελλοθάνατων. Ο ένας για τους «παμψηφεί», κι ο άλλος για τα «τρία κατά δύο»! Ήταν μαρτύριο το «μελοθανατείο»!»...  

  Το ’55, σταμάτησαν οι εκτελέσεις. Απ’ το θάλαμο μου στου Αβέρωφ, πήραν 17 κι εκτέλεσαν σταδιακά.

  Μια Δευτέρα, μπήκε ο αρχιφύλακας και μας λέει: «Η Λαμπρινή θα έρθει στο θάλαμο σας». Μας φάνηκε περίεργο, γιατί ήταν δικασμένη «τρία κατά δύο», όχι «παμψηφεί».

  Ένα απόγευμα. Μάθαμε ότι θα γίνουν εκτελέσεις. Όλες ετοιμαστήκαμε, φορέσαμε τα «καλά» μας, γράψαμε δύο λόγια για τους δικούς μας …να μη μας κλάψουν!

ΕΠΟΝίτισες της Πτολεμαΐδας μπροστά στο Υδραγωγείο

  Η Λαμπρινή Καπλάνη, αυτή που μας έφεραν, ήταν ανεβασμένη στο ράντζο, προσπαθούσε να κρεμάσει κάτι στον τοίχο.

  Εκείνη τη στιγμή, μπήκε ο αρχιφύλακας μ’ έναν φύλακα στο κελί. Τον κοιτάγαμε και δεν μίλαγε. Πάντα το έκαμνε, να ‘χουμε αγωνία ποια θα φωνάξει για εκτέλεση! Ήταν πολύ κακός άνθρωπος»… (Μόνο;;;)

  …«Λαμπρινή Καπλάνη, φώναξε, έλα! Ακούστηκε ένα …αααχ! Η Λαμπρινή κατεβαίνει απ’ τα ράντζο, αφού ξεκρεμάει το φόρεμα που μόλις είχε κρεμάσει. Το φοράει αμίλητη. Πλησιάζει τον αρχιφύλακα, τον πιάνει απ’ το μπράτσο και λέει …πάμε! Και γυρνώντας σε μας … «εγώ θα κλείσω τους τάφους σας»!!! Ήταν η τελευταία εκτελεσμένη»!

  (ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΚΑΠΛΑΝΗ! Κανένα σχολείο δεν ανέφερε ποτέ το όνομα της)!

  … «Μη κλάψει καμιά σας… ήταν τα τελευταία λόγια της! Απ’ το θάλαμο μελλοθανάτων γυναικών, 17 εκτελέστηκαν, 13 τρελάθηκαν, 11 πέθαναν από αρρώστιες κι είχαμε και αρκετές που ΒΙΑΣΤΗΚΑΝ!!! Δύο μάλιστα, γέννησαν κιόλας».

  (Σκλάβες του ΙΣΙΣ… Τουλάχιστον στο Άουσβιτς οι Ναζίδες δε βίαζαν τις εβραιοπούλες!)

  … «Η Σούλα Μανδάνου, ήταν οδοντίατρος. Τρελάθηκε στη φυλακή. Όταν την πήγαν στο τρελοκομείο, μάθαμε αργότερα, ότι αυτοκτόνησε… Στο επισκεπτήριο, απαγορεύονταν πολιτικές συζητήσεις και νέα απ’ τον έξω κόσμο. Στέκονταν μπάστακες – φρουροί, δύο καλόγριες(!) κι άκουγαν τις συζητήσεις…

  Ο Λυκούργος Καλέργης, που ‘χε φυλακή τη γυναίκα του τη Μαρία, άρχιζε εξ επί τούτου άσεμνα ερωτόλογα στη Μαρία, κι από ντροπή έφευγαν οι καλόγριες, κι έτσι της έλεγε τα νέα του έξω κόσμου, που μαθαίναμε εμείς στην αγωνία για το μέλλον μας!

  Είχαμε οργάνωση μέσα στη φυλακή, τη λέγαμε «ομάδα», γιατί «οργάνωση» σήμαινε στάση και νέο στρατοδικείο.

  Κάναμε γιορτούλες, σκετς, πάντα με θύματα τους φύλακες. Τραγουδούσαμε, κάναμε γυμναστική, χορωδία, μαθήματα. Έκαμνα εγώ και παιχνίδια στα παιδιά. Είχαμε αρκετά και τον γιό του Μπελογιάννη, το Νικάκη!

  Τα παιδιά όταν γινόταν 3 χρονών, τα βγάζαν απ’ την φυλακή, κι αν δεν είχαν κάπου παππού – γιαγιά, κάποιους θείους να τα συμμάσουν και να τα πάρουν, τα έστελναν σε οικοτροφεία της Φρειδερίκης.

  Ένα κοριτσάκι, το πιο όμορφο στη φυλακή, που συμπαθούσα, η μάνα του δικασμένη σε θάνατο, ο πατέρας του εκτελεσμένος, δεν ήθελα να το πάρει η Φρειδερίκη! Παρακάλεσα τους δικούς μου και το πήραν και το αγάπησαν. Αλλά γιατί; Ξέρανε για τους βιασμούς στη φυλακή και πίστεψαν ότι είναι δικό μου!

  Κάποτε το φέραν στο επισκεπτήριο, κι όταν μου είπε «πως είσαι μαμά», ράγισα και είπα την αλήθεια! Ξεκαθάρισα ότι δεν είναι δικό μου».

  (Παιδάκι – σκυλάκι, αδεσποτάκι… Τι να ‘ναι άραγε; Με τι πληγές, με πόσα «γιατί»!).

  … «Όταν βγήκα απ’ τη φυλακή το ’59, βρήκα τις τρείς αδελφές μου δασκάλες, παντρεμένες με δασκάλους. Δε μου μιλούσαν όλοι τους, φοβόντουσαν…

  Το ’59, ακόμα δικάζοντν κόσμος για πολιτικά. Μας παρακολουθούσε η Ασφάλεια, κι είχαν δίκιο να φοβούνται.

  Όταν αποφυλακίστηκα, με πήραν δύο χωροφύλακες στην Ασφάλεια, να κάνω «δήλωση». «Δεν έκανα τη «δήλωση» όταν περίμενα να με σκοτώσουν, τώρα θα κάνω»; τους είπα γελώντας! Με βρίσανε και μου είπαν «δε θα σε αφήσουμε ήσυχη»! Πράγματι, έτσι έγινε. Εγώ τους θαύμαζα τους κομουνιστές, αλλά δεν ήθελα το κομουνιστικό κόμμα»!

  Δεν πρόκειται για μυθιστόρημα με αγωνία, πόνο, εκτελέσεις και φρικτούς υπανθρώπους (Τούρκους και Έλληνες). Αυτή ήταν η Ελλάδα, για όσους έβαζε στο στόχο, με στημένες πολλές φορές κατηγορίες από ρουφιάνους και κακούς.

  Κι αυτή, η τόσο πρόσφατη Ελλάδα, είναι άγνωστη ή αδιάφορη σε πολλούς!!! Δυστυχώς για όλους μας…

  Ο Μαδούρο, ο Ερντογάν, ο τρελο – τζιχαντιστής, είναι πολύ πιο οικείος και αληθινός για πάμπολλους…

  Έως πότε, σαν τη …γάτα το σκατό της, θα κρύβουμε πονηρά, βλακώδικα κι ένοχα τη φρικτή πρόσφατη ιστορία του τόπου και των ανθρώπων του;

  Σαφώς, σαφέστατα, εγκλήματα έκαναν κι οι αντάρτες, κι οι αρχηγοί τους, όσοι κρύβαν μέσα τους εγκληματικά χαρακτηριστικά.

  Όσοι μπήκαν στον αγώνα σαν «μπαχαλάκηδες», χωρίς συγκρότηση και αρχές.

  Υπήρξαν πράγματι, κοντά στους αγωνιστές και «κατσαπλιάδες» και «συμμορίτες» και ρεμάλια. Αλλά αυτοί δεν ήταν επίσημο κράτος με νόμους, με υπαλλήλους, δικαστές, δεσποτάδες, χωροφυλάκους κι εξουσία αναγνωρισμένη διεθνώς, αντάρτες – επαναστάτες ήταν…

  Κι οι πλείστοι τους, δε βγήκαν στο βουνό για καλοπέραση και κέφι. Απ’ το κυνήγι ανθρωποκυνηγών βγήκαν. Από φόβο για τη ζωή τους και αγανάκτηση για το άδικο μετα – Βαρκιζικό κράτος, που από αντιστασιακούς αγωνιστές του ΕΑΜ, τους είπε …ΕΑΜοβούλγαρους! Κι αυτό, οι αμέτοχοι, ή το χειρότερο, οι συνεργάτες του κατακτητή!

  Η γνώση της ιστορίας, μας προφυλάσσει από την επανάληψη στο μέλλον, παρόμοιων τραγικών λαθών.

  Το παρόν αφιέρωμα στην περίπου συντοπίτισσα Μαρία Σιδέρη, το συνδέω με την επέτειο του «Ηρωικού ΟΧΙ» της 28/10/1940, που γιορτάσαμε πριν λίγες μέρες.

  Τέτοιες αληθινέ ιστορίες ανθρώπων, που ενώ αγωνίστηκαν και πολέμησαν τον κατακτητή, βρέθηκαν σιδηροδέσμιοι μετά την απελευθέρωση, με έωλες κατηγορίες, συνήθως από ανθρώπους που αν δεν συνεργάστηκαν, προσκύνησαν τον κατακτητή, θα ‘πρεπε σε κάθε πόλη να παρουσιάζονται επίσημα, στη πανηγυρική ομιλία της ετήσιας μας Εθνικής Γιορτής κατά του φασισμού.

  Έτσι θα είχε πρακτικά νόημα και διδακτικό μια πανηγυρική ομιλία, που συνήθως λόγω της γενικότητας της και του γνωστού της ύφους σχολικής γιορτής, κανείς δεν παρακολουθεί στην ουσία…

  Εκτός, αν φοβάται κάτι το επίσημο κράτος και βολοδέρνει, στο βολικό – νοικοκυρίστικο «τι τα θέλεις τώρα και τα’ ανακατεύεις; Όλοι καλοί είμαστε… Οι κακοί είναι στη φυλακή»!

  Μόνο, που δυστυχώς, πάρα πολλοί κακοί βρίσκονται κυρίαρχα μεταξύ μας…

  ΥΓ 1. Στοιχεία για ο άρθρο, πήρα απ’ τα δύο βιβλία της Μαρίας Σιδέρη, «Δεκατέσσερα χρόνια» και «Χρόνια οδύνης», εκδόσεις Sideris dot com.

  ΥΓ 2. Επειδή είναι άδικο και μονόπλευρα καταδικαστικό (σαν τις αποφάσεις των τοτινών στρατοδικείων), να παρουσιάζεται αυτή μόνο η ζοφερή –αλλά αληθινή- εικόνα για την Ελλάδα και τους Έλληνες και μάλιστα επ’ ευκαιρία Εθνικής Γιορτής που αφορά μια εποποιία του Ελληνικού Λαού και της Ελλάδας, θα αναφέρω ντοκουμέντα, που δείχνουν μια άλλη Ελλάδα.

  Πιστεύω μου είναι –και πολλών άλλων- ότι κανείς εκ προοιμίου δεν είναι κακός κι εγκληματίας, λόγω DNA και ράτσας. Οι περιστάσεις, το κλίμα μιας εποχής, οι συνθήκες, η αμορφωσιά, το συμφέρον διαμορφώνουν και καθορίζουν το χαρακτήρα και τις συμπεριφορές ανθρώπων.

  Επίστρατος της κλάσης του ’36, ήταν ο πατέρας μου στο 28^ο Σύνταγμα Πεζικού του Αμυνταίου, κι απ’ τον Αύγουστο του ’40 βρίσκονταν στη συνοριογραμμή Ελλάδας – Αλβανίας.

  Λοχίας, αρχινοσοκόμος, σε στημένο στη μεθόριο ορεινό χειρουργείο, με επίστρατους πολίτες χειρουργούς και συχνούς επισκέπτες κορυφαίους καθηγητάδες χειρουργούς της Αθήνας. Θυμόταν τα ονόματα τους ο πατέρας μου… Σκλαβούνος, Χρηστέας, Γερουλάνος.

  Όταν άρχισε το μακέλεμα του πολέμου, τους άκουσε που λέγανε στους νεότερους χειρούργους, που βουτηγμένοι στο αίμα χειρουργούσαν ασταμάτητα λαβωμένους… «Εδώ είναι το καλύτερο Πανεπιστήμιο»!

  Θυμόταν τα’ όνομα του πρώτου τραυματισμένου, χαράματα της 28^ης Οκτωβρίου 1940, όταν άρχισε το κανονίδι των Ιταλών…

  Του πρώτου νεκρού, την ίδια ημέρα, αυτός έγραψε στο «βιβλίο των περιισταμένων» τα στοιχεία τους… (Λυπάμαι που δεν κράτησα σημειώσεις, όταν τα’ αφηγούνταν).

  Το πρώτο καιρό, οι τραυματίες, μετά την αντιμετώπιση απ’ τους χειρούργους, δικοί μας και Ιταλοί, τακτοποιούνταν στην ίδια σκηνή – θάλαμο, με ίδια αντιμετώπιση, περιποίηση, φάρμακα, φαγητό!

  Αργότερα, άλλαξαν σκηνή για τους Ιταλούς, γιατί, περίπου αστειευόμενοι οι δικοί μας, τους πετούσαν αντικείμενα στα κρεβάτια και τους κορόιδευαν για την κατάντια τους… Χωρίς μίσος, χωρίς κακία, χωρίς αντεκδικήσεις για τα κομμένα τους πόδια, τους τρυπημένους θώρακες, τα πληγωμένα κι ανάπηρα πλέον κορμιά τους.

  Ήταν Έλληνες φαντάροι, παιδιά του Λαού, νεολαίοι που έδωσαν το κορμί τους, βορά στα κανόνια ενός δίκαιου αγώνα, αλλά χωρίς να χάσουν τη ψυχή τους.

  Πόσο αγρίεψε, θηριοποιήθηκε, άλλαξε χαρακτήρα, συμπεριφορά, αισθήματα, πρακτική, μέσα σε 10 χρόνια, κι έβγαλαν πάμπολλοι ότι φρικτότερο μπορεί να υπάρξει σ’ αυτό τον κόσμο;

  Πως καταμερίζεται το μέγεθος στην αγριότητα και την απανθρωπιά, σε νικητές και νικημένους; Και πόση ευθύνη αντιστοιχεί στους αρχηγούς του μακελέματος και πόση, προσωπικά στον καθένα των δύο πλευρών;

  Αμείλικτα, δυσκολαπάντητα, ανοιχτά ακόμη ερωτηματικά, κι είναι ολέθριο λάθος η αποσιώπηση κι η αγνόηση τους.

  Είναι όμως εξαιρετικά δύσκολο να αναφέρεσαι στα λάθη σου, τα εγκλήματα σου, τον κακό σου εαυτό, που κάποτε έδειξες σαν πεινασμένη ύαινα.

  Κι αφού, περίπου, αποφεύγουν αναφορές σε σκοτεινές στιγμές οι επίσημοι ιστορικοί μας, μάλλον χρειαζόμαστε επειγόντως χιλιάδες εθνικούς ψυχαναλυτές, για να βγάλουμε λυτρωτικά τα εσώψυχά μας και να λευτερωθούμε απ’ το άγος εγκληματικών συμπεριφορών μας και να συμμορφωθούμε, όσο είναι δυνατόν.

  Είμαστε δυστυχώς απ’ τις ελάχιστες χώρες του πλανήτη, που ο οδηγός του ΙΧ του δε σέβεται σηματοδότες, διαβάσεις πεζών, ποδηλάτες, ανάπηρους, παιδιά και με βολίδα το δρεπανοφόρο άρμα του, παρατάει ξεκοιλιασμένους πεζούς ή εποχούμενους, στην αιματοβαμμένη ελληνική άσφαλτο!

  Κι ύστερα, αναλαμβάνει ο …Κούγιας, ν’ αποδείξει ότι είσαι ο καλύτερος άνθρωπος του κόσμου!

  Τα πολυβόλα των μαχητών του εμφυλίου και ο ξερός κι αποκρουστικός κρότος των όπλων των εκτελεστικών, τώρα έχουν μεταμφιεστεί σε γυαλιστερά φετιχοποιημένα όπλα – ΙΧ! Ο χαρακτήρας κι η συμπεριφορά τέτοιων ανθρώπων του ’46 – ’49, μ’ αυτή του σήμερα, παραμένει απαράλλακτα φρικτή.

  …Όλα γύρω μας αλλάζουνε, κι όλα τα ίδια μένουν! Δυστυχώς…

  Για του λόγου το αληθές, αντιγράφω:

  «40 νεκροί από τροχαία στο εκατομμύριο, στη λοιπή Ευρώπη το χρόνο, σήμερα! 80 νεκροί στο εκατομμύριο, στην αρειμάνια Ελλάδα!

  20 νεκροί στο εκατομμύριο στην ορεινή Νορβηγία, με πολύ δυσκολότερους απ’ τους δικούς μας δρόμους»!!!

  Δε χρειαζόμαστε άλλον πόλεμο στην Ελλάδα, μας αρκούν τα τροχαία!

  Και δεν μπορώ να μην αναφερθώ και σ’ αυτή την βλακώδη κι εγκληματική, κι ανεγκέφαλη Ελληνο – γυφτιά, με τους λεβέντες μας που μουτζουρώνουν με σπρέι, πινακίδες της τροχαίας είτε επειδή αγαπούν τον ΠΑΟΚ, είτε τον …Παντζουφλιακό, είτε επειδή πάει ο λεβέντης φαντάρος στο …Βιετνάμ!

  Σίγουρα, μια θέση στο βιβλίο Γκίνες, στο θέμα «Ζαμανφουντηλήκι», ελλείψη κοινωνικής ευθύνης; πολιτισμού; καλαισθησίας; σεβασμού του νόμου; σίγουρα μας ανήκει!

  Η οικογένεια; Το σχολείο; Η κοινωνία; Ο νόμος; Όλοι έχουμε βαρύτατη ευθύνη για την κατάντια μεγάλου μέρους μιας ανεγκέφαλης νεολαίας, που προοιωνίζει μια ανάλογης ποιότητας μελλοντική Ελλάδα…