Μακεδονικός Αγώνας Περιφέρειας Αμυνταίου - Επιτροπή Αμύνης Λεχόβου…

(Από το ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ που κυκλοφορεί)

  Ήταν Απρίλιος του 1899, όταν ο αρχηγός της βουλγαρικής προπαγάνδας στη Μακεδονία Ρίζωφ, πριν την ακρόαση, σε απευθείας αναφορά στον Βασιλιά Φερδινάνδο, έγραφε: «…Με την προσηλυτιστική προσπάθεια , με το Σχολείο και την Εκκλησία, τα τελευταία είκοσι χρόνια… η βουλγαρική ιδέα δε μπόρεσε

 

 να ριζοβολήσει μεταξύ του Σλαβόφωνου ελληνισμού… Συνιστώ ολόψυχα ο αγώνας από εδώ και πέρα, να εξακολουθήσει αποκλειστικά και μόνο με τα όπλα…». (1)

  Σε ομιλία του, ο αείμνηστος καθηγητής  και πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών Κωνσταντίνος Βαβούσκος,  αναφέρει: «Από το 1870 με το βουλγαρικό σχίσμα, διεξάγονταν ο Μακεδονικός Αγώνας σε επίπεδο Εκκλησιαστικό και εκπαιδευτικό , ερήμην της Ελλάδος.  Οι Κυβερνήσεις των Αθηνών , ψοφοδεείς, άτολμες, απούσες μετά την εθνική χρεοκοπία του 1897. Μόνο ο  Μακεδονικός λαός , Σλαβόφωνος, βλαχόφωνος, αρβανιτόφωνος, με τις δικές του τοπικές ελίτ». (2).

  Γράφει ο Μακεδονομάχος, πολιτευτής, υφυπουργός παιδείας Γ. Μόδης: «Το τρίγωνο Λέχοβο - Δροσοπηγή (Μπελκαμένη) - Φλάμπουρο (Νεσκοβάνης), ήταν το αδάμαστο στο Βίτσι εθνικό οχυρό και οι δρόμοι για το πέρασμα ανδρών και όπλων, προς το Περιστέρι - Μορίχοβο - Κορέστεια - Πρέσπα» (3).

Προέλευση των κατοίκων του Λεχόβου

  Αναλυτική παράθεση τεκμηρίων, κάνουν οι ερευνητές  του Λεχόβου Παντελής Οικονόμου (4) και Τάκης Γκοσιόπουλος (ποιητής  Στέφανος Χρυσός) (5).

  Εμείς βασιζόμενοι στις εργασίες τους, γράφουμε ότι:

  Οι πρώτοι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν εδώ, μετά την αποτυχημένη επανάσταση του 1611 του Μητροπολίτη Διονυσίου Φιλοσόφου, σε Ήπειρο και Θεσσαλία.

  Οι πιο πολλοί ήλθαν μετά την καταστροφή της Μοσχόπολης και της περιφέρειάς της, εξαιτίας των σφαγών που έγιναν  από Τουρκαλβανούς μετά τα Ορλωφικά 1769 - 1770.   

  Τότε άλλοι διωχθέντες πήγαν σε Φλάμπουρο, Ασπρόγεια, Δροσοπηγή.

  Μετά την καταστροφή του Σουλίου το 1804 από τον Αλή Πασά Ιωαννίνων, στη Λάκα Σούλι, βρέθηκε το γενεαλογικό δένδρο της οικογένειας Μάντζου (6).

  Μετά την καταστροφή της Ναούσης, ήλθαν ορισμένες οικογένειες π.χ.  Πρωτόγερου κ.α.

  Από τη Κορυτσά προέρχονται οι οικογένειες Γκοσιόπουλου, Κορυτσάρη κ.α.

 Επιτροπή Αμύνης Λεχόβου

   Ο Πέτρος Γκοσιόπουλος, ο τελευταίος εκ των επιζησάντων Μακεδονομάχων Λεχόβου, αναφέρει ότι Πρόεδρος της επιτροπής, ήταν ο εκάστοτε πρόεδρος του χωριού και ότι οι συνεδριάσεις γίνονταν σε όλα τα σπίτια του Λεχόβου.

1901. Το πρώτο Ένοπλο Σώμα στη Δυτική Μακεδονία

  Ο Μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης, προσέγγισε τον Καπετάν Βαγγέλη Νάτση - Γεωργίου (Στρεμπενιώτη), μόλις αυτός ανεξαρτητοποιήθηκε από την βουλγαρική V.M.R.O (EMEO). Με ηθική και υλική ενίσχυση του Μητροπολίτη, χωρίς βοήθεια από το Κράτος των Αθηνών, σχηματίσθηκε το πρώτο ένοπλο σώμα από Μακεδόνες.

  Το σώμα αυτό αποτελούνταν από τους Λεχοβίτες Βλάχο Κώστα, Καφέ Θεόδωρο, Καραλή Πέτρο, Μάγγα Γιάννη, Μίντο Αντώνη, Πραπαβέση ή Μπέλιο Κοσμά, τους Ασπρογείτες Βαηνά Γρηγόρη ή Αγραφιώτη, Βολιώτη Πέτρο, Ευαγγέλου Δήμο (ο ψυχογιός του Παύλου Μελά), Εμμανουήλ Δημήτριο, Μπούτση Κυριάκο, Νταλίπη Δημήτρη, Οικονομίδη Γιώργο, Παναγιωτίδη Χρήστο (Καπετάν Μαλέτσκο), Τανόπουλο Απόστολο, Χατζή Χρήστο και από τη Κορησό ο Βλάχος Νικόλαος (7).

1897 – 1904. Το βουλγαρικό Κομιτάτο μετατρέπει το Νομό Φλώρινας σε κόλαση του Δάντη.

  Από το 1897 ως το Νοέμβρη του 1904, μόνο την περιοχή των Βιλαετίων Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου δολοφονούνται άνω των πεντακοσίων Ελλήνων, στους οποίους αρκετοί ιερείς και γυναίκες.

  Στο Νομό μας θανατώνεται με μαχαίρι ο ιερέας Παπαναούμ στο Λαιμό Πρέσπας, γεγονός που περιγράφει ο Ίωνας Δραγούμης στο βιβλίο «Μαρτύρων και Ηρώων Αίμα» και αποτελεί κλασικό παράδειγμα αγριότητας, με την οποία προσπαθούσαν οι κομιτατζήδες να αφελληνίσουν τη Μακεδονία.

  Ο Παπακωνσταντίνου από τον Πολυπόταμο Φλώρινας μαζί με γιό του Παπακωνσταντίνου, ο Ναούμ Δούδης και ο Βασίλης Στογιάννης στο σημερινό χωριό Μελάς, ο Κώστας Πέτρου από τη Φλώρινα, ο Ντίνος Ιωάννου (Κολέρης) στο Κλειδί (Τσέρουβα) (10), ο ιερέας Παπαδημήτρης Οικονομίδης στα Ασπρόγεια, στο Αμύνταιο ο δάσκαλος Μίντσης (Μάνος) Παπακωνσταντίνου.

  Ο ιερέας Αμυνταίου (3) Μησιάλης Τρυψιάνης στην Λευκόβρυση Κοζάνης (11) και (12).

  Στο Ξινό Νερό στις 2 Αυγούστου 1904  δολοφονείται με 17 μαχαιριές ο ιερέας Παπαπέτρος (F1) το Νοέμβριο του 1904, στη θέση Γέφυρα – Μραμορ, νοτιοδυτικά του Αμυνταίου δολοφονήθηκαν με τσεκούρια τέσσερις Κοζανίτες και δύο (ή τέσσερις) Αμυντιώτες (15), (16), (17).

  Τον Φεβρουάριο 1905 πυρπολήθηκαν η Μονή Αγίου Νικολάου Τσιριλόβου, η Μονή Αγίου Νικολάου Κορομηλιάς , ο Ναός Αγίων Αναργύρων και εφονεύθησαν μοναχοί και ο γνωστός προύχοντας Κλεισούρας  Γάκης Νάσλας (13), σελ 187.

Η δολοφονία των 7 Λεχοβιτών.

Ο θάνατος του οπλαρχηγού Καλογερόπουλου και των 6 Κρητικών (18), (19), (20).

  Στις 18 Ιουνίου 1905, κομιτατζήδες από τη Σόφια και ντόπιοι Βουλγαρόφωνες «εξαφάνισαν» επτά Λεχοβίτες έξω από το χωριό Αετός και πήραν οκτώ ζώα με το φορτίο τους.

  Οι επτά Λεχοβίτες είχαν γυρίσει από τη Θεσσαλία, όπου εργαζόταν, είχαν πάει στην αγορά του Αμυνταίου, όπου αγόρασαν τρόφιμα και εφόδια για όλη τη χρονιά και επέστρεφαν στις οικογένειές τους.

  Για τον τρόπο δολοφονίας τους υπάρχουν δύο απόψεις, η πρώτη είναι ότι τους έκαψαν ζωντανούς και η δεύτερη ότι τους έριξαν ζωντανούς σε λάκκους, την ώρα που έσβηναν ασβέστη. Πάντως, τα πτώματά τους πότε δε βρέθηκαν. Για το γεγονός υπάρχει το διήγημα του Γ. Μόδη «Καινούργια Ανάληψη» (21) και αφήγηση της Πηνελόπης Δέλτα.

  Οι επτά εξαφανισμένοι Λεχοβίτες είναι: Γιάντσος ή Τζάγιος Γιάννης, ετών 50, Δίντσες ή Σερέτης Κώστας, ετών 30, Πάγιος Στέργιος, ετών 50, Παπαδόπουλος ή Παπαλεξίου Γεώργιος, ετών 30, Σιώπης ή Τάκος Ευάγγελος, ετών 30, Τσένος ή Σιώπης Δημήτριος, ετών 27 και Στέφου Χρήστος, ετών 25.

*F1: και στις 29 Νοεμβρίου 1904, ο πρόκριτος Ιωάννης Γραμματικός και η σύζυγός του Γαρουφαλιώ «εκάησαν ζωντανοί» (13), (14).

  Διηγείται ο Πέτρος Γκοσιόπουλος: «…Ήμουν τότε πρόεδρος του χωριού. Αφού θρηνήσαμε τους επτά Λεχοβίτες αμέσως μετά κλάψαμε και άλλα έξη παλικάρια  Κρητικούς. Είχε κατέβει για εκδίκηση, ο οπλαρχηγός Καλογερόπουλος (Γιαν-Παπάς) με άλλους έξι. Όμως ένα τουρκικό απόσπασμα, που ερευνούσε για τους Λεχοβίτες, έπεσε πάνω τους. Φονεύθηκαν οι έξι και ο οπλαρχηγός …Ήταν όλοι τους Κρήτες». (5), σελ 42 - 43.

  Σημείωση ερευνητών: Το ορθό είναι αρχηγός Καλογεράκης Ιωάννης εκ Ζυμβραγού Χανίων, εφονεύθη στον Αετό 21/6/1905 (ΓΕΣ/ΔΙΣ, σελ 376).

* Για αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή μόνο με τη συγκατάθεση των ερευνητών.